القديم El-Kadîm Celle Celâluh

Kadîm, kıdem kökünden gelir ve sözlükdeki karşılığı, önceliği ifâde eder. Meselâ bir mevkide uzun zamandır bulunan kimselere kıdemli denir. Çok eskilerden gelen bir âdet için kadîm bir âdet deriz. Bu isim Cenâb-ı Hakk'a izâfe edildiğinde manâsı, farklılaşır, öncesi, başlangıcı olmayan demekdir. Kadîm esmâsı Cenâb-ı Hakk'ın varlığının kendi zâtından olduğunu ve Cenâb-ı Hakk'ın zamandan münezzeh olduğu ifâde eder. Yani Allah’ın kadîm olması zâtı üzerinde eklenen bir kıdem sıfatından dolayı değildir, zâtındandır. 

Bu isim Kur`ân-ı Kerîm'de Allah'a izâfet edilmiş değildir yani ibâre olarak geçmez ama işâret yoluyla pek çok yerde geçer. Meselâ, "هُوَ الْاَوَّلُ وَالْاٰخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُۚ hüve'l-evvelü ve'l-âhiru ve'z-zâhirü ve'l-bâtın" âyetindeki "el-evvelü", kadîm manâsınadır. Yine Hakk'ın her şeyin yaradıcısı olduğunu beyân eden âyetler, O'nun kadîm olduğuna delâlet eder. Bu esmâ İbn Mâce'nin 99 esmâ rivâyetinde zikredilmişdir. Kıdem, aynı zamanda Hakk'ın zâtî sıfatları arasında sayılır. Nitekim kıdem ve hudûs meselesi kelâm ve akâid ilimlerinin en mühim meselelerindendir.

Bu esmâdan alacağımız hazz şudur. Biz de dâhil bütün mahlûkât Hakk'ın irâdesi ile vücûda gelmişdir. Her şey hâdisdir, yalnız Allah kadîmdir. Hakk'a tekaddüm eden yâhud Hakk'la beraber bulunan bir varlık olmadığına göre, cümle mahlûkât Hakk'dan zâhir olmuşdur. Yani her şeyde O'nun tecelliyâtını görmek mümkündür. Hâdis olan varlıklar, aynı zamanda yok olucudur, bekâları yokdur. Bâkî olan ancak Allah'dır. Bunu iyi bilir, iyi anlarsak, Hakk'ın kadîm esmâsından kendimizce bir hazz almış oluruz.