المعزّ El-Muizz Celle Celâluh

Muizz, izzetden gelir, izzet veren, azîz kılan demekdir. İzzet, güç, kuvvet, kudret, yenilmezlik, üstünlük, hâkimiyet gibi manâlar ifâde eder. Azîz, kuvvet ve kudret sâhibi, üstün ve hâkim demekdir. Allah hem azîzdir, hem muizzdir. Muizz sıfatı Allah'a nisbet edildiğinde, manâsı "Dilediği kimseyi yücelten, yükselten, izzet ve şeref sâhibi kılan" demek olur. 

El-Muizz, 99 esmâ arasında geçer fakat Kur`ân-ı Kerîm'de bu lafızla yer almamışdır. "قُلِ اللّٰهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشَٓاءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشَٓاءُۘ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَٓاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَٓاءُۜ بِيَدِكَ الْخَيْرُۜ اِنَّكَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَد۪يرٌ" âyet-i celîlesinde bu isme de işâret vardır, "tü'izzü men teşâ", Muizz esmâsına işâret eder, Allah dilediğini azîz kılar demekdir.

Peki bu ismin tezâhürleri nelerdir? Meselâ Allah insanı azîz diğer mahlûkâtı zelîl kılmışdır. Küçücük bir çocuk koca bir file hükmedebilir. Yâhud bir çoban koca bir sürüyü idâre edebilir. Peki nasıl olur bu? Akılla olur, ilimle olur. Demek ki Allah akıl vererek, ilim vererek azîz kılıyor insanı. Yine insanlar arasında azîz olanlar vardır, diğerlerine hükmeder bunlar. Bu da yine Muizz esmâsının bir tecellîsidir. Milyonlarca insana tek bir kişi hükmedebilir, onları dilediği gibi sevk ve idâre edebilir. Târihde pek çok misâli vardır.

Bir de manevî izzet vardır. Yani Allah katında izzet sâhibi olan kullar vardır. Büyük velîler ve peygamberler böyledir. Allah onları seçmiş ve onlara manevî bir izzet vermişdir. Bu da yine Muizz esmâsının bir tecellîsidir.

Peki kul ne hisse almalıdır bu esmâdan? İki türlü hisse var bu esmâdan alınacak. Bir enfüsî bir âfâkî. Enfüsi olan yani iç dünyâmızla alâkalı olan, nefsimiz üzerinde hâkimiyet kurmak, rûhumuzu aziz kılmakdır. Bu da tezkiye-i nefs ve tasfiye-i kalb ederek olur. Arınmış bir nefsin, temizlenmiş bir kalbin sâhibi nefsine mahkûm olmakdan kurtulur, azîz olur. Âfâkî olan tarafa gelince. Bu da dışımızla ilgili olan hususlardadır. Meselâ evlâdımızı izzet sâhibi yapmak gibi, milletimizi, devletimizi azîz kılmak gibi. Evlâdı azîz kılmak, ona ilim öğretmek, sanat öğretmek, onu ahlâk ve edeb sâhibi bir insan olarak yetiştirmekle olur. Devleti, milleti azîz kılmak, devlet ve millet için çalışmakla, hizmetle olur.