Ankara'nın Başkent Olacağını Bir Asır Öncesinden Haber Veren Zât Kimdi?

29 Ekim 2018 tarihinde yayınlanmıştır.

Cumhuriyetin ilanından yaklaşık doksan sene kadar önce vefât eden bu zât-ı akdes, Seyyid Abdülkâdir Geylânî Hazretlerinin neslinden olup, 1759 senesinde Bitlis'de dünyâya gelmişdir. Küçük yaşda zâhirî ilimleri tahsîl ettikden sonra tasavvufa yönelmiş ve Tarîk-i Kâdiriyye üzere seyr-i sülûk ederek tam bir kemâle erişmiş ve büyük ârifler arasına karışmışdır. Asıl ismi Muhammed Mustafâ olan bu zât-ı âlî-kadir, mahlasından dolayı Müştâk Baba diye bilinir.

Müştâk Baba Hazretleri, bir târihde Hacı Bayrâm Velî Hazretlerinin türbesini ziyâret ettiği sırada gönlüne gelen ilâhî bir ilhâm ile Ankara'nın başkent olacağını keşfetmiş ve bu keşfini, pek zarîf remzlerle ve işâretlerle dolu olan şu nutk-i şerîfiyle beyân etmişdir. Bu nutk-i şerîf, 1847 senesinde neşredilen meşhûr dîvânında 73. sıradaki manzûmedir.

Me'vâ-yı nâzenîne kim elf olursa efser

Lâbüd olur o me'vâ İslambol ile hemser

Nûn ve'l-kalem başından alınsa Nûn-i Yûnus

Aldıkda harf-i diğer olur bu remz azhar

Miftâh-ı sûre-i Kâf serhadd-i Kâf tâ Kâf

Munzam olunmak ister Râ-yı Rasûl-i Peyâmber

Hâyhûy ile âhir maksûd oldu zâhir

Beyt-i veliyyü'l-ekrem el-hâc 'ıyd-i ekber

Ey pâdişah-ı fahhâm Sultân Hacı Bayrâm

Rûhen ister ikrâm Müştâk 'abd-i çâker

Bu nutk-i şerîfin sırrı yıllar sonra çözülmüş ve işâret ettiği hâdisenin Ankara'nın başkent oluşu olduğu ayan beyan ortaya çıkmışdır. Şöyle ki :

Birinci beytden "ا elif"i, ikinci beytden "ن nûn"u, üçüncü beytden "ق kâf"ı ve "ر râ"yı, dördüncü beytden de "ه he"yi alıp bir araya getirirsek, "انقره Ankara" çıkar. "Lâbüd olur o me'vâ İslambol ile hemser" mısraı, bu şehrin İstanbul'a denk olacağını yani ülkenin idârî merkezi olacağını gösterir.

Müştak Baba Hazretleri, Ankara'nın başkent olacağını keşfetmekle kalmamış, târihini de vermişdir. Birinci beytdeki "ﺍﻟﻒ elf" kelimesi Arapça bin demekdir. Mısranın sonundaki "efser"in ebced değeri olan 341'e 1000 eklenirse eklenirse Ankara'nın başkent olduğu hicrî 1341 senesi çıkar.

Bu nutk-i şerîfdeki inceliklerden biri de "Hâyhûy ile âhir maksûd oldu zâhir" mısraında gizlidir. Bu mısarın başındaki "Hâyhûy" kelimesi gürültü, patırtı, karışıklık ma'nâlarına gelir. Hazret, Ankara'nın başkent olmasından evvel bir takım karışıklıklar olacağını îmâ etmişdir ki aynıyla vâki' olmuşdur.

Diğer bir incelik de, "Beyt-i veliyyü'l-ekrem el-hâc 'ıyd-ı ekber" mısraındadır. "Iyd" Arapça "Bayram" demekdir, "Iyd-ı ekber/En büyük Bayram" terkîbi, hem Hacı Bayram Velî Hazretlerine hem de Ankara'nın başkent olması ile harb-darb döneminin bitip halkın rahata çıkmasına işâretdir.

Peki, nasıl olur da bir insan yüz sene sonra olacak bir hâdiseyi bilebilir?

Bu sorunun cevâbını, bizzat Müştâk Baba Hazretleri vermişdir. Üstelik hemen bir sonraki nutk-i şerîflerinde. Bu nutk-i şerîfleri hakîkaten pek ârifânedir :

Reh-i Mevlâ'da her kim 'aşk ile cismini cân eyler

Gönül mürgi gibi pervâz edüp tayy-ı mekân eyler

Gezen Hakk gezdiren Hakk söyleyen Hakk söyleten Hakk'dır

Velî ârifleri kendine kendi tercümân eyler

Bana ketm-i me'ânî emrin eyler Hazret-i Cânân

Yine ketmetmeyüp esrârını kendi 'ayân eyler

Zehî dildâr-ı dâver yere göğe sığmayan dilber

Benim gönlümde dâim seyr-i gülzâr-ı cinân eyler

Bu gönlüm tâ ezel ol pâdişâhın tahtgâhıdır

Niçün dil-mürdeler ol dil-nişîni lâ-mekân eyler

Sehâb-ı cism içinde gizlenüp ol neyyir-i a'zam

Yine her zereden yüz gösterüp hüsnün nihân eyler

Kemâl-i hikmetin sûretde tahrîr eyleyen Müştâk

Velî ma'nâda hep kendi yazar kendi beyân eyler