Âşık Semnûn'un Düstûrları

Canlı olanı öldürdüm, ölü olanı diriltdim. Gâybı meşhûd, meşhûdu gayb ettim. Fânî olanı bâkî, bâkî olanı fânî kıldım. Halkın tesellî bulduğu şeylerden kaçdım, kaçtığı şeylerde tesellî buldum.

• Canlı olanı öldürmekden murâd, tezkiye-i nefs ederek nefsânî arzuları öldürmek demekdir. Tasavvufda nefsi öldürmek bir mecâzdır zîrâ gâye nefsi hakîkî ma'nâda öldürmek değil, sıfatlarını değiştirmekdir.

• Ölü olanı diriltmekden murâd, tasfiye-i kalb ve zikrullah ile kalbi ihyâ etmekdir zîrâ zikrullahsız bir kalb ölüdür. Ölü olmayan bir takım kalbler de hastadır, hasta olan kalbin şifâsı da zikrullahdır. Tasavvufun gâyesi ölü kalbleri diriltmek, diri ama hasta olan kalbleri de kalb-i selîm hâline getirmekdir.

• Gâybı meşhûd etmek demek îmânı yakîne getimek demekdir. Zîrâ imânını yakîne getirmeyen kişi her ne kadar ilme'l-yakîn olarak cenneti, cehennemi bilse de âhiretini düşünmez, hep nefsinin hevâsına tâbi' olur. Halbuki bunları hakka'l-yakîn bilen kişi hiç günâh işleyemez. 

• Meşhûdu gayb etmek demek, dünyâyı arkaya atmak demekdir. Dünyânın fânî ve değersiz olduğunu hakka'l-yakîn bilen kişi ömrünü bedenî ve nefsânî arzuları için hebâ eder mi?

• Fânîyi bâkî kılmakdan murâd, fânî olan bu dünyâ hayâtını ebedî olan âhiret hayâtı için sarfetmek demekdir. Yani "Dünyâ âhiretin tarlasıdır" hadîs-i şerîfinin muktezâsına göre yaşamakdır. 

• Bâkî olan fânî kılmakdan murâd, nefsin hiç bitmeyen arzularından vazgeçmekdir. Zîrâ nefs, hiç ölmeyecek gibi dünyâya bağlıdır. 

• Halkın tesellî bulduğu şeylerden murâd, bedenî ve dünyevî zevklerdir. Yani mal-mülk, dükkan-tezgah, çoluk-çocuk, makam-mevki gibi şeylere bağlanmakdır. Maksad bunları tamâmen terketmek değil kalbi bunlara bağlamamakdır. Zîrâ sâhib olmak başka şey bağlanmak başka şeydir.

• Halkın kaçtığı şeylerden murâd, ibâdet, tâat ve zikrullahdır zîrâ Hakk yolunda ilerlemek, nefse muhâlefet etmekle olur.