Aşk Ehlinin Ahvâli ve Aşkın Delîlleri

Muhabbet ehli, aşk şarâbını, muhabbet kâsesinden içince, çok geniş olan bu dünya kendilerine pek dar gelir. Onlar, Allahu Teâlâ'yı tam ve kâmil bir muhabbetle severler, O'nun celâl ve azametinden hakkıyla korkar ve çekinirler, sun'-i kudretine mest ü hayrân olurlar. O'nun emirlerini cânlarına minnet ve başlarına tâc-ı devlet bilirler. O'nun kudret elinden ve muhabbet kâsesinden aşk meyini içenler, O'nunla ünsiyyet denizinde cümbüş ederler. Münâcât ve niyâzları ile, O'nunla sohbet ederler. Bu, öylesine bir haz, öylesine bir zevk ve lezzetdir ki artık onlar için gece ve gündüz, ak ve kara, unvân ve makâm, dünyâ ve mâfîhâ kalmadığı gibi, kendileri de Hakk'da yok olurlar. Hakk'da yok olanların ise, ebediyyen var olacağı mutlak ve muhakkakdır.

Muhabbet, öyle azîm bir ni'metdir ki, bu ni'mete nâil olan kişi, çöllere düşse, aşkın ateşi ona sahrânın harâretini hissettirmez. Âşık, ateşe düşse, aşkın harâreti o ateşi söndürür. Aşk ateşi, kutublardaki buzulları bile eritebilir. Âşıkın sırtına dağları yükleseler, aşk, âşıka yüklendiği yükün ağırlığını duyurmaz. Aşk, âşıka açlığı da, susuzluğu da, uykusuzluğu da unutturur.

Her da'vâ için delîl ve isbât lâzımdır. Allah'a muhabbet ettiğini iddiâ edenler, bu da'vâ-yı muhabbeti isbât için nasıl bir delîl ve ne gibi bir nişân gösterebilirler? 

• Sevdiklerini iddiâ ettikleri Allah'ın emrettiklerini yapabilmişler ve harâm kıldığı şeyleri terk edebilmişler midir? Zîrâ seven, sevdiğinin istemediği hiç bir şeyi yapmaz, seven sevdiğinin her isteğini yerine getirir.  

• Allah'ı sevdiklerini iddiâ edenler acabâ Allah için kaç gece uykusuz kalmışlardır? Zîrâ seven, sevdiğinin yanında uyuyamaz. 

• Muhabbet da'vâsı güdenler, Allah'a muhabbetleri uğruna kaç gün yemeyi-içmeyi bırakabilmişlerdir? Zîrâ aşk, âşıka yemeyi-içmeyi unutturur. 

• Sevdiklerini iddiâ edenler o mahbûb-i hakîkî için kaç gün meşakkatlere, zorluklara ve zahmetlere katlanabilmişlerdir? Zîrâ seven sevdiği uğrunda her türlü meşakkate katlanır.

Sevdiğin için canını, malını, rütbe ve makâmını hattâ evlâdını fedâya hazır mısın? Eğer bu sayılanları yapamadınsa ve yapamayacaksan muhabbet iddian, yalancılıkdan ve riyâdan başka bir şey değildir. Allah'ı seven, O'nun uğrunda ve O'nun yolunda cânını fedâ edebilmelidir. Muhabbetin delîli budur. Muhibb-i sâdık, sevdiği kendisini ölüme de çağırsa, bu ölümü hayâta yeğ tutabilendir.