Bırakmak Kayd-ı Sûdu Hoş-nişîn-i Sâhil Olmakdır
4 Ekim 2023 tarihinde yayınlanmıştır.
NUTK-İ ŞERÎF
ve
ÎZÂHI
Bırakmak kayd-ı sûdu hoş-nişîn-i sâhil olmakdır
Hevâ-yı nefs-i şûmun çâresi deryâ-dil olmakdır
Menfaat peşinde koşmayı bırakan denizin kenarında keyifle oturan kimse gibidir. Kar zarar endîşesi bir tarafa bırakılırsa ne üzüntü ne gam kalır. Bize dâimâ kötülüğü emreden nefsin kötülüklerinden kurtulmak için de gönlü geniş olmak lâzımdır. Yani başa geleni dâimâ hoşnudlukla karşılamak, itirazı ve şikâyeti terketmek lâzımdır.
Sebük-rûh ol küşâde-meşreb ol gör rûh-ı ma'nâyı
Tevaggul mısrâ'-ı müşkille halka müşkil olmakdır
Manâya âşinâ olmak isteyen kimse, rûhunu âzâd etmeli yani nefsin esâretinden kurtulmalıdır ve geniş meşrebli olmalı yani her şeye hoş nazarla bakabilmelidir. Dâimâ müşkil işlerle uğraşmak insanlara eziyet vermekdir.
Çekilmek kûşe-i ebrû-yı yâra pehlivânlıkdır
Nişân-ı tîr-i müjgân olmak sâhib-menzil olmakdır
Merdlik, dünyâdan kaçmak, mâsivayı geriye atmak ve Allah'a yönelmekdir, Allah'a ilticâ etmekdir. Manevî yolculukda yol almak için Hakk'dan gelen belâlara sabretmek lâzımdır.
Gıdâ-yı rûhu ver kim rehber-i mi'râc-ı 'ulvîdir
Hemîşe fikr-i ta'mîr-i beden pâ-der-gil olmakdır
Manevî mirâca yükselmek için bedeni değil, rûhu beslemek lâzımdır. Bu da ibâdet ile, zikrullah ile olur. Rûhu ihmâl edip bedene hizmet edenler, en nihâyet toprak olup giderler.
Sipihrin 'ayn-ı dîdâr olduğu ikbâl-i rûşendir
Eğer tahkîka baksan müdbir olmak mukbil olmakdır
Herkes tâlihli olmak ister, halkın gözünde tâlihsizlik pek fenâdır. Yani insanlar dâimâ nimet ve devlet içinde yüzmek arzuzusundadır. Hakîkatde ise tâlihsizlik tâlihli olmakdır. Yani belâlar ve musîbetler her ne kadar zâhirde fenâ gibi görünse de insanı yücelten ve yükselten bunlardır.
Yıkılmış 'âlemi i'mâra i'mâl etme endîşen
Harâbat-ı mehabbetde varup iş kandil olmakdır
Âlem fânîdir, yok olucudur, helâkdadır. Bu perîşân âlemi imâr etmekle uğraşmak kuru emekdir. Hüner, muhabbet ehline karışıp onlara hizmetkâr olmakda, onları aydınlatmakdadır.
'Aceb bir bahs var Dîvân-ı Mevlânâ'da kim Gâlib
Muhassal kâr-ı 'âkil mest olup lâ-ya'kil olmakdır
Cenâb-ı Mevlânâ'nın dîvânında şaşılacak bir bahis vardır. Akıllı adamın yapacağı iş, sarhoş olup aklı yitirmekdir. Bu sarhoşluk aşk-ı ilâhî sarhoşluğudur. Akıl da akl-ı meâşdır ki, o aklı ancak nefsin menfaatini düşünür. Aşkın netîcesi ise maşûkda fenâ bulmakdır, yok olmakdır. Bu son beytin manâsı, ilk beytin başındaki ilk beytin manâsına pek münâsib düşmüşdür. Bu kısa manzûmede daha nice nükteler ve edebî sanatlar var ki onları tek tek îzâh etmeye vaktim müsâid değil maalesef.
Şeyh Gâlib Efendi
Kuddise Sırruh