MuzafferOzak.com (Türkçe)

Cenâb-ı Hakk'ın isimlerinden biri de "Vâlî" ism-i şerîfidir. Bu ismin masdarı olan "Velâyet", hâkim ve mutasarrıf olmak demekdir. Vaktiyle bir beldeyi idâre eden kişilere vâlî denilmesinin sebebi de budur. Şübhesiz Cenâb-ı Hakk'ın tasarruf ve hâkimiyyeti kulların tasarruf ve hâkimiyyeti gibi mahdûd ve geçici değildir. O'nun hâkimiyyeti ezelî ve ebedîdir, tasarrufu da habbeden kubbeye, seriyyeden süreyyâya, dünyâya ukbâya ve kâinâtın tamâmına şâmildir. Kısacası Cenâb-ı Hakk'ın velâyeti mutlak, kulların velâyeti mukayyeddir.

Allah dostları için kullanılan "velî" tabiri de aynı kökden gelir ve evliyâullahın tasarruf ve hüküm sâhibi olduklarına işâret eder. Yani Cenâb-ı Hakk, sevdiği kullarına "Vâlî" ism-i şerîfinden bir hisse vermişdir. Her velî kendi derecesine göre bu isminden pay alır yani her velî derecesine göre tasarruf ve hüküm sâhibi olur.

Tasarruf ve hüküm sâhibi olan velîler iki kısımdır. Bir kısmı yalnız ma'nevî âlemde tasarruf ederlerken, diğer bir kısmı hem maddî hem de ma'nevî âlemde tasarruf sâhibi olurlar. Hem maddî hem de ma'nevî âlemde tasarruf sâhibi olan velîler, Hazret-i Ali kerremallahu vecheh Hazretleri gibi rüşd sâhibi olan halîfelerdir. Bunlar hilâfet makâmında oldukları için zâhirde de bâtında da tasarruf sâhibi olurlar. Manevî âlemde yani bâtında tasarruf sâhibi olan velîler ise pek çokdur ama bunların dünyevî bir vazîfesi ve her hangi bir rütbesi olmadığı için halk bunları tanımaz, bilmez. Bunların reisine kutb-i âlem ya da kısaca kutub denir. Üçler, yediler, kırklar, evtâd, nükebâ, nücebâ, diye anılan evliyâullah hep bu zümredendir. Cenâb-ı Hakk dünyânın nizâmını bu velîleri vâsıtasıyla yürütür. Zîrâ bunlar Hakk'da yok olmuş ve Hakk'ın sıfatlarına bürünmüşlerdir. Zâten "velâyet"in bir ma'nâsı da, "başkasının işini yürütmek"dir.

Hamîr-i tıynet-i nâsût olur âyîne-i lâhût

Harîm-i kenz-i hakkâni bilinmez setr eder sırrı

Beşer resminde mahfî görünürse zâhiren ârif

Velî bâtında sırrı Hakk'dan olmaz bir nefes gayrı

Cenâb-ı Hakk'ın Vâlî İsm-i Şerîfi ve Velâyet