Cenâze Namâzının Tekbîrleri Hangi Ma'nâlara Gelir?
31 Temmuz 2018 tarihinde yayınlanmıştır.
Dört tekbîr insanın dört mertebesine işâret eder. Bunlar cemâdî, nebâtî, hayvânî ve insânî mertebelerdir. İnsan ana rahminde teşekkül etmeden evvel cemâdî mertebededir yani tıpkı toprakdaki elementler gibi henüz canlılığı olmayan bir varlıkdır. Sonra nebâtî mertebe gelir ki bu mertebede insan tıpkı bir bitki gibi, yaşayan ve çoğalan hücrelerden müteşekkildir. Üçüncü mertebede insan, uzuvlarının teşekkül ettiği ve tıpkı bir hayvan gibi, beslenen ve hareket eden bir mahlûkdur. En sonunda insânî mertebe gelir ki bu mertebede insana rûh verilmişdir. İnsanı insân yapan bu rûh sâyesindedir ki insan düşünür, akıl eder, îmân eder. İnsan, bu dört mertebenin hârikulâde bir sûretde bir araya gelmesiyle meydâna gelir. Zâten ölüm de, mertebeler arasındaki bu mükemmel irtibatın bozulmasıdır. Birbirleriyle irtibatlı olan bu dört mertebenin her birinde insan aklının alamayacağı bir çok hârikulâdelikler vardır. Bütün bu hârikulâdelikler Cenâb-ı Hakk'ın sonsuz kudretinin nişâneleridir. İşte cenâze namazındaki tekbîrler, hem her bir mertebede müşâhede edilen kudretullah karşısında insanın hayretinin ve aczinin bir ifâdesi hem de bütün bu işleri binbir hikmetle ortaya çıkaran Cenâb-ı Hakk'ın birliğinin ve azâmetinin tasdîki ma'nâsına gelir.
Cenâze namâzındaki tekbîrlerin başka ma'nâları da vardır. Meselâ;
- İlk tekbîr nefsi kurbân etmeye, ikincisi kalbin tasfiyesine, üçüncüsü rûhun fedâsına, dördüncüsü sırrın ifnâsına işâretdir.
- İlk tekbîr tevhîd-i mekâle, ikinci tekbîr tevhîd-i ef'âle, üçüncü tekbîr tevhîd-i sıfâta, dördüncü tekbîr tevhîd-i zâta işâretdir.
Her yâneye çalındık her adları takındık
Dört tekbîri bir kıldık tâ kâmete erince