Cennetin ve Cehennemin Remzleri

Büyük mürşidimiz Abdurrahmân Sâmî Saruhânî Hazretleri Hediyyetü'l-Âşıkîn nâmındaki eserinde buyuruyorlar ki :

Cehennemin yedi olması, büyük günahların yedi a'zâdan sudûr etmesi itibarıyladır. Yedi a'zâsını muhâfaza edenler cehennemden kurtulurlar. Cennetin sekiz olması, sıfat-ı zâtiyyeyi ikrâr eden mü'min-i muvahhidin tevhîdine mukâbildir. Cennetin yüz derecesi, Esmâ-yı Husnâ'nın adedinde tekâbül eder. Sekiz sıfat-ı zâtiyye ile yüz esmâ-yı ilâhîyi tasdîk eden mü'min, sekiz cennetin yüz derecâtına nâil olur. Kâfirler, yüz esmâyı inkâr etdiklerinden yüz türlü azâba müstehak olurlar. Nitekim bir hadîs-i şerîfde "Kâfire kabrinde yüz aded yılan musallat olur" buyrulmuşdur. Cennetin nimetleri, ibâdet, ahlâk ve iyiliklerin mukâbilidir. Cenâb-ı Hakk mü'minlere cennetde ipek elbiseler ihsân edecekdir, nitekim Cenâb-ı Hakk, "libâsühüm fihâ harîr" buyurmuşdur. Bunun sebeb-i hikmeti, mü'minlerin bu dünyâda hilm ve tevâzu sâhibi olmalarıdır. İpek elbiseler, bu yumuşak huyluluğun  ve mahviyyetin sûretidir. Kâfirler için ise katran vardır. Sebebi, onların kötü ahlâkları ile dünyâda herkese zarar vermiş olmalarıdır. Cennetde dört nehir vardır. Su, süt, bal ve şarâb. Bunlar ilim, amel, ahlâk ve aşkullahın mukâbilidir. Hûriler tezkiye edilmiş, saflaşmış nefslerin, gılmanlar, kudsî rûhların sûretleridir. Cennet meyvelerinin koparıldıkça yeniden bitmesi yani devamlı olması, müminlerin dünyâda iken ibâdet ve tâatda devamlı olmalarına mukâbildir. Cehennemdeki azâblar, dünyâdaki kötü ahlâkın ve zulümlerin mukâbilidir. Zincirler, kalbin günâha bağlılığı sûretidir. Akrebler, dil ile yapılan ezâların, yılanlar ise nemîme, yalan ve iftirâların sûretleridir.