Cimriliğin Çeşitleri ve Cimrilik Alâmetleri
18 Haziran 2019 tarihinde yayınlanmıştır.
- Bir cimri vardır, kendisi yer, başkasına da yedirir ama başkasına verirken eli son derece sıkıdır. Verdiği şey ne kadar küçük olursa olsun, gözüne büyük görünür, verdiği şey içine oturur. Bu cimriliğin en hafîf derecesidir.
- Bir cimri de vardır, kendi yer ama başkasına hiç yedirmez. Bu öncekinden beterdir.
- Bir cimri de vardır ki kendi yer, başkasına yedirmez, bir de başkasının elindekine göz diker. Bu çok fenâdır.
- Bir cimri daha vardır ki, başkasına yedirmediği gibi kendisi de yemez ve başkalarının elindekine de göz diker. Bu yukarıdakilerden daha fenâdır.
- Bir cimri daha vardır ki, başkasına yedirmez, kendi de yemez, başkalarının elindekine de göz diker, üstelik başkalarının hayrına ve cömertliğine de mâni' olur. Bu, cimriliğin ve tamahkârlığın had safhasıdır ve hepsinden beterdir.
- Resûl-i Ekrem Efendimizi, "İnsanların en cimrisi benim ismim anıldığında bana salât okumayandır" buyurmuşdur. Bu hadîs-i şerîfin derin bir ma'nâsı vardır, inşaallah bunu başka bir yazımızda îzâh ederiz.
- İnsanlardan selâmı esirgemek de bir tür cimrilikdir. Buna dair de bir hadîs-i şerîf vardır. Selâmdan kasdımız, yalnızca "selâmün aleyküm" demek değildir. İnsanların hatırını sormak da buna dahildir. Tanımadığımız kişiler için bile yerine ve zamânına göre güzel temennîlerde bulunmak yani iyi akşamlar, günaydın, hayırlı işler, uğurlar olsun, gibi sözlerle insanların gönlünü yapmak da bir tür cömertlikdir. Resûl-i Ekrem Efendimiz "Güzel bir söz sadaka yerine geçer" buyurmuşlardır. Gönül alıcı iki kelimeyi bile insanlardan esirgemek, çok büyük bir cimrilikdir.
- Güleryüz göstermemek, surat asmak, soğuk davranmak da bir tür cimrilikdir. İnsan başkasına hiç bir iyilikde bulunamıyorsa hiç değilse güleryüz göstermelidir. İnsanlardan güleryüzü esirgeyecek kadar cimri olmak ne büyük felâketdir.
- İnsanlara hizmetden ve fedâkârlıkdan kaçınmak da cimriliğin bir başka türüdür. meselâ otobüsde bir yaşlıya ya da hastaya yer vermek bir fedâkârlıkdır, bundan kaçınmak da cimrilikdir.
- Bildiğini öğretmemek de bir cimrilik türüdür. İster ilim, ister sanat cinsinden olsun, bildiklerini öğretmeyenler bahîl sayılırlar zîrâ öğretmek, bilginin ve san'atın zekâtıdır.
- Yediğinden içtiğinden görenlere tattırmamak.
- Misâfir sevmemek, misâfir ağırlamakdan kaçınmak.
- Hediye vermekden imtina etmek ya da vermeye mecbûr kalınca en ucuzuna, en değersizine kaçmak.
- Yalan söylemek, yalan yere şâhidlik etmek. Tamahkâr kimse, en basit bir menfaat için bile yalan söyleyebilir, yalancı şâhidlik yapabilir. İmam-ı Azam Ebû Hanîfe Hazretleri, "Cimrinin adâlete riâyet edeceğini sanmam. Zîrâ cimri, dâimâ hakkından fazlasını almak ister. Bu gibi insanlar aslâ güvenilir sayılmazlar" buyurmuşdur.
- Bir şey verdiği zaman hep kötü, eski, bozuk ve değersiz şeyleri vermek.
- Herkesin nefretini çekmek, kimsenin sevgisini kazanamamak. Cimrileri yalnız Cenâb-ı Hakk değil, kullar da sevmez. Yahya bin Muaz Hazretleri, "Günâhkâr da olsalar cömertleri herkes sever, herkesin kalbinde onlara için bir sevgi vardır. İyi de olsalar cimrileri kimse sevmez, herkes onlardan nefret eder" buyurmuşdur.
Cimrilerle ilgili pek çok hikâye vardır. Cimrileri ve cimriliği ayıplamayan hiç bir millet yokdur. Bu da cimriliğin ne fenâ bir illet olduğunu gösteren açık bir delîldir. Allah cümlemizi cimrilikden korusun, tamahkârların şerrinden de muhâfaza eylesin.
Kullara ikrâm Allah'a ikrâm, kullara ihânet Allah'a ihânetdir.