Darılma ve Barışma Huylarına Göre İnsanların Dereceleri
16 Ocak 2018 tarihinde yayınlanmıştır.
Ehl-i hikmet katında, darılma ve barışma huylarına göre, insanlar şöyle derecelendirilmişdir :
Tez darılıp, geç barışanlar ya da hiç barışmayanlar : Bunlar en kötülerdir çünkü nefsin hemen hemen bütün kötü sıfatları bunlarda mevcuddur. Bu kötü sıfatlardan en dikkat çekenler, buğz, gadab, ucub, kibir, kîn, hırs, şehvet ve haseddir.
Geç darılıp, geç barışanlar : Öncekiler kadar kötü olmamakla birlikde, bunlarda iyi sayılmazlar. Çünkü bunlarda da birçok kötü sıfat vardır. Kibir, ucub, kîn bunların önde gelenleridir.
Tez darılıp, tez barışanlar : Bunlar öncekilerden daha iyidir ancak bunlarda da bazı kötü sıfatlar vardır. Öne çıkanlar gadab ve dünyâ sevgisidir.
Geç darılıp, tez barışanlar : Bunlar öncekilerden çok daha iyidir ancak yine de nefslerini tam ma'nâsıyla tezkiye edemedikleri için kâmil insan sayılmazlar.
Hiç darılmayıp, hep affedenler : En makbûl insanlar bunlardır çünkü nefslerini kötü huylardan tamâmen temizlemiş, kalblerini kötü sıfatlardan tümüyle arındırmışlardır. Peki insan nasıl olur da kendisine fenâlık yapanlara hiç kızmaz, darılmaz, düşmân olmaz? İşin sırrı şuradadır ki, tezkiye-i nefs ve tasfiye kalb ederek arınan ve tevhîdin hakîkatine erenler, başlarına ne gelirse gelsin hepsini Hakk'dan bilirler, kullardan bilmezler.
Bu sekiz şeydir belâ-yı ehl-i dünyâ bil yakîn
Hırs u şehvet fahr u ziynet lu'b u gaflet kibr ü kîn