Dervîşlik ve Rüyâ - Sohbet - 16 Mart 1981 ABD

Mürşid-i Azîzim Muzaffer Efendi Hazretleri Amerika'daki bir sohbetlerinde rüyâ hakkında sorulması üzerine buyurdular ki :

Umûmî olarak rüyâ, Allahu Teâlâ'nın istikbâl hakkında kullarına bir haber sunmasıdır. Husûsi olarak bizim için, dervîşlerin mertebelerini tesbît etmeye yarar. Sonra rüyâ yalnız müminlere de mahsûs değildir. Yani Allahu Tealâ'yı inkar eden münkirlerin yâhud Allah'a şirk koşan müşriklerin dahi rüyâları çıkabilir. Hayvanlar da rüya görebilir. Hattâ bizim Türkçede bir darb-ı mesel vardır, "Aç tavuk kendini arpa anbarında görür" derler. Hayvanın gördüğü rüyâ da kendi mertebesi kadardır. Bir peygamberin rüyâsı ile sıradan bir insanın rüyâsı müsâvî olmaz. Peygamberlere gelen vahiy rüyâ ile başlar. 

Bir de rüyaya taleb vardır, tâlib olmak vardır. Ona da istihâre diyorlar. Hattâ ashâb-ı kirâm diyor ki, Peygamberimizin ashâbı, "Kur`ân nâzil olduğu vakitde, Peygamber bize âyetleri nasıl talîm etdiyse, istihâreyi de öyle talîm etdi". Buhârî-i Şerîf'de aynen böyle kayıtlıdır. Kur`ân'dan sonra müslümanların altı tâne kitâbı vardır. Bunların bir tânesi Buhârî, diğerleri Müslim, Ebû Dâvûd, Neseî, Tirmizî, İbn Mâce'dir. Benim gördüğüm Buhârî-i Şerîf'de. Kur`ân'ı, Allah'ın kelâmı olarak kabûl ediyoruz biz. Diğer altı kitâb da, Peygamber'in sözlerini, söylediği sözleri tesbit etmişler ve kitâb hâline getirmişler. Buhârî, Müslim, Ebû Dâvûd, Neseî, Tirmizî, İbn Mâce. Buhârî'de gördüm bunu ben bu şekilde. Demek ki, bir rüyâ var, Allahu Sübhânehû ve Teâlâ kullar taleb etmeden gösteriyor, bir de kulların taleb ederek rüyayı görmeleri mümkün oluyor.

Sonra, rüyâyı gördükden sonra bir de görülen rüyânın yorumlanması meselesi var. Yorumlama meselesi, ehemm-i mühim. Şimdi burada bir kıssa anlatacağım, vaktiyle bizim tarîkatımızda olan bir hâdiseyi.

Vaktin şeyhülislâmı... 

Tabii içlerinde okuyanlar var, şeyhülislâmın ne demek olduğunu bilenler var, ama bilmeyenlere öğretmek için bunu şöyle tarif edebiliriz. Bugün papanın makâmı neyse Hıristiyanlıkda, Katoliklikde, İslâm'da da şeyhülislâmın manâsı odur. O makâmdadır yani. Aynı değil ama kuvvetini, kudretini bildirmek için söylüyorum bunu ben. Pâdişah yâhud sultân bir makina gibidir, onu işleten bunlardır yani bunun vereceği fetvâlarla o işler. 

O şeyhülislâm efendi, kasasının anahtarını kaybetmiş. O vakit banka yok Türkiye'de. Paraları kasada saklayacak yâhud bir yere gömecek. Kaybetmiş. Ne yapsın, bilmiyor. İstihâre etmiş, acaba anahtarı nasıl bulabilirim diye. Bir rüyâ görmüş. Rüyâsı şu. Bahçeye çıkmış, bahçede portakal ağaçları var. Portakal ağaçlarından birisinden bir portakal koparmış ve o portakalı kesmiş, anahtar içinden çıkmış ve uyanmış şeyhülislam. Şimdi, rüyâ güzel, istihâre güzel ama portakal nedir ve portakalı kesip içinden kasanın anahtarının çıkması ne demekdir? İşin içinden çıkamadı. Rüyâyı gördü ama işin içinden çıkamayınca, adamlarına dedi ki, "Burada rüyâdan anlayan, tanıdığınız bir insan var mı? Bu rüyâyı halledecek kimse var mı?". 

Nasıl ki vaktiyle Hazret-i Yûsuf'un zamanındaki Mısır Sultanı rüyâ görüp rüyâsını tabir ettirmek için muabbir aradığı gibi, şeyhülislam da bir muabbir aradı, "Bu rüyâyı tabir edecek muabbir var mı?" dedi. Dediler ki, "Tarîkat-ı Halvetiyye'den Cerrâhî Şeyhi Abdurrahmân Efendi var". Şeyhülislam  arabasına bindi ve tekkeye geldi. Kapıyı çaldı, içeri girdi. Şeyh Efendi ona önce ikrâmda bulundu sonra sebeb-i ziyâretini sordu. "Ben kasamın anahtarını kaybetdim ve istihâre etdim. İstihâremde konağın bahçesine çıkdım. Orada portakal ağacı varmış. Oradan bir portakal kopardım. Portakalı kesdim bıçakla, içinden çıkdı anahtar. Rüyâyı gördük ama içinden nasıl çıkacağız?" dedi. Hazret-i Şeyh tebessüm etdi, güldü ve dedi ki, "Hizmetinize bakan zâtı konağınıza gönderin, kütübhâne odasına girsin, oradaki en büyük kitabı alsın buraya getirsin". Şeyhülislam Efendi'nin konağına gidip kütübhândeki en büyük kitâbı alıp tekkeye getirdiler, Hazret-i Şeyh'in önüne koydular. Hazret-i Şeyh, "Bismillahirrahmânirrahîm" dedi, çıkardı belinden dividi, içerisinden bıçağı çıkardı. Kitabın arasına sokdu böyle kaldırdı atdı bu tarafa böyle açdı. Bıçakla açdı. Anahtar duruyor orada. "Buyrun efendim anahtarınızı" dedi. Şeyhülislam şaşırdı ve dedi ki, "Efendim siz bunu nasıl anladınız? Biz de okuduk, biz de ilim tahsîl etdik" filan. O dedi ki, "Bu bize ilâhî bir ilhâm ile bildirildi. Yani bunun tarifi yok" dedi. Ancak Cenâb-ı Hakk'ın vereceği bir kudretle bu bilinebilir. Allah giydiriyor bu tabirâtı muabbirine. 

Netekim de işte, Yakûb aleyhisselama ve  Yûsuf aleyhisselâma te'vîl-i ehâdis mucizesi verilmişdir yani rüyâ tabiri mucizesi. Yani Hazret-i Yakûb aleyhisselâma ve Yûsuf aleyhisselâma verilen bu mucizât, te'vîl-i ehâdis, te'vîl-i rüyâ, rüyâ te'vîli, bu mucizâta kim vâris olursa, bu husûsda o bu işi halledebilir. Bu bir mevhibe-i rabbânîdir, kisble olmaz, mevhibe-i rabbânî. Biz bazen görüyoruz, kitâb açıyorlar, tabirnâme açıyorlar, işte elma görürsen şu, at görürsen bu, köpek görürsen bu, filan filan, kitâbla rüyâ tabiri olmaz. Olsa olsa rüyâ göreni merakdan kurtarır, yani "öğrendim rüyamın tabirini" der.

Dün akşam biraz, bir parça ben bahsetdim. Bunun üzerinde durursak, yalnız bu akşam değil, yarın da öbür gün de bununla geçecek. Uzun bir mesele.

Peki rüyâ nedir? Göz yok, madde yok. Gören nedir, görülen nedir? Dün akşam birisi bir soru sordu bana, bunu sordum ben ona. Zîrâ gösterilen rüyâ ilmullahdır. Çünkü gaybı ancak Allah bilir. Kul ancak Allah bildirdiği takdirde gaybı bilir. Şimdi bu ilmullahı kul nasıl öğrenecek? İlmullahdan yani ümmü'l-kitâbdan, o kul hakkında yâhud o millet hakkında yâhud kâinâtda ne olacaksa, ümmü'l-kitâbdan o emir çıkar, levh-i mahfûza vurur. Levh-i mahfûz diye bir levh vardır. Bu levhin tarifi mümkün değil ama, insanların anlaması için söyleyeceğim, şuraya bazen ders notları yazıyoruz, hani bir tahta var ya, işte onun gibi bir şey. Bu kulların yapdığı bir şey, o Allah'ın yapdığı bir şey. O bununla tarif olunmaz ama ancak bu şekilde tarif edebiliriz. İlmullahda olacak o hâdisât, yani ümmü'l-kitâbdan levh-i mahfûza vurur, aksettirilir yani. Emir oraya çıkar. Kul uykudadır, uyuduğu vakitde, ölüm hâlindedir ama ölüm değildir. Ölümün bir nevidir yani. Uyuduğu vakitde Cenâb-ı Hakk'ın emir ve irâdesi ile vücûddaki bulunan rûh, o levh-i mahfûza uzanır. Fenerin ışığı gibi. Işığı gitdi, kendi burada. Cenâb-ı Hakk ona levh-i mahfûzda olacak olan hâdisâtı gösterir. Sonra uyandığı vakitde, o kadar süratlidir ki rûh, hemen gene o makâmına çekilir. Zâten rûh bir tâne değildir vücûdda. Çünkü rûh-ı nebâtî var, rûh-ı hayvânî var, rûh-ı insânî var, rûh-ı sultânî var, rûh-ı sırr var, filan filan. Dün akşam anlatmışdık, burada söylemişdik. Rûh, bedenden alâkayı kesmez, keserse beden ölür. Rüyâ âleminde rûh bedenden çıkar ama bedenle alâkası vardır, levh-i mahfûza uzanır o. Uzanır ve ümmü'l-kitâbdan oraya ne nakş olduysa, onu görür ve geri döner. Bu da rüyâyı gören zâtın tecelliyâtına göre olur. Bir câhil adamın rüyâsı başkadır, bir pâdişahın rüyâsı ayrıdır. Bir câhil adamın gördüğü rüyâ ile pâdişahın gördüğü rüyâ aynı olsa tabirleri ayrı ayrıdır. Bu kadar söyleyebiliriz. İsterse konuşuruz gene ama vakit az.

Rüyâ hangi rûha tesâdüf ederse, hiyoroglif yazısı gibi şekillerle ona nakş olunur. Hiyoroglif yazısı gibi. Hayvânî rûhla, nebâtî rûhun gördüğü rüyâların kıymeti yokdur. Neden? Çünkü o rûhlar kemâle gelmemişdir. Kemâlde değildir o rûhlar. Daha hayvâniyyetdedir, nebâtiyyetde gezer. Rûh-ı insânî makâmına geldiği vakit kemâle erer rûhlar. Onlar da istihâle geçiyorlar vücûd iklîminde. İşte insânın kemâle ermesi, bütün bu mâlik olduğu rûhların kâffesi rûh-ı insânîye, rûh-ı sultânîye kalb olmasıyladır. Ki nefsin sıfatlarının dönmesi, yani nefsle alâkası var gene. Rûh-i insânî gördüğü vakitde rüyâ ters tevîl olunur. Meselâ affedersiniz pislik görse, yan insan necâseti görse parayla tevil olunur. Neden? Sebebine gelince, bir tarlaya bir şey ekildiğinde üzerine gübre atılırsa, oradan tohum neşv ü nemâ bulur. Necâset de paraya benzer, çoğaltır.

Şimdi bir misâl daha vereceğim. Birisi geldi, büyüklerimizden birisine, dedi ki, "Efendim ben bir rüyâ gördüm, rüyâda ezan okudum". Hazret-i Şeyh ona dedi ki, "Sen sandığını sepetini hazırla, hacca gideceksin" dedi. Onun sözü bitmeden başka birisi geldi, o da aynı rüyayı görmüş. Şeyh Efendi dedi ki, "Çaldığını ver, yoksa yakalanıp rezîl olacaksın" dedi.

Dervîşlerin rüyâsıyla sâlik olmayanların rüyâları da bir olmaz. Dervîşlikde ilk rüyalar başladı mı görülmeye, yılan görür, akrep görür, vahşî hayvanlar görünebilir kendisine. Bu dervîşin sıfatıdır. Onun rüyâsı dünyâ ile tevîl edilmez. Meselâ gördüğü rüyâ üzerine kendisine tevhîd verilir, yâhud ism-i celâl, yâhud ism-i zât verilir, bulunduğu mertebeye göre. Aynı rüyâyı sâlik olmayan bir kimse göre, meselâ yılan görse, eline para geçer.

Bir sabah namazdan çıkmışdım. O vakit ben Süleymaniye Câmisinde imamlık yapıyordum. Sabah namazını kıldım, kahveye geldim, oturdum. Bir zât geldi, yanıma sokuldu, fakat adam korkudan tir tir titriyor, o kadar tevahhuş içerisinde. Kahveciye döndü, "Efendiye bir çay getir" dedi. Ben anladım ki bana bir şey soracak. O adam beni tanımıyor ben de onu tanımıyorum. "Nedir senin müşkülün bakayım? Niye böyle titriyorsun?" dedim. "Efendim ben bu akşam bir rüyâ gördüm, rüyamda karnım delindi, içinden büyük bir yılan çıkdı" dedi. Ben güldüm. Adam korkuyor çünkü yılan kötü bir şey diye tevîl olunur. Düşmanlıkla tevîl olunur, zulümle tevîl olunur. Gören sâlikse eğer, nefs-i emmâreyle tevîl olunur. "Şimdi sen bir çay daha ısmarla bana" dedim ona. Bir tâne daha çay içdim. Dedim, "Sen bir mal-mülk için yani mîrâs için devlete müracaat etmişsin, o mal senin eline geçecek. Ve halk bunu duyacaklar sana hased edecekler yani çekemeyecekler seni". "Yâhu sen nereden biliyorsun bunu? Edirne'de arazilerim var, müraacatını yapdım" dedi, hemen cebinden çıkardı bana evraklarını gösterdi. Bunu ben kendi kerametimi anlatmak için söylemedim, bir misâl olarak verdim.

Hazret-i Mûsâ'nın asâsı da gösteriyor işte. Hazret-i Mûsâ'nın asâsı niye ejderhâ, yılan oluyor? Kaplan olabilir, fil olabilir, Allah öyle yapabilirdi. Pars olabilirdi, yırtıcı bir hayvan, korkunç bir hayvan olabilirdi. Hayır, yılan oldu. Neden? Hazret-i Mûsâ'nın asâsı, ayna gibi. Firavun zâlim olduğu için, asâya yani aynaya yılan olarak aksediyor. Yani asâ mirât oluyor, Firavun'un nefsi yılan çünkü zâlim, o yüzden kendisine yılan görünüyordu. Âhiret aleminde de böyle. Çünkü insan dünyâda ne yaparsa âhirete onu götürebilir. Ne cehennemde ateş, ne cennetde nimet vardır, herkes buradan oraya götürür. Cehennemde ateş var diyen aldandı. İnsan ne kadar günah yaparsa, o ateşi  sırtına yüklenir ve âhirete onu götürür. Yani öldü işi bitdi değil, ondan sonra iş başlıyor. Çünkü dünyâda insanlar rüyâda gibi, ne vakit ki ölüyorlar, o vakit uyanıyorlar. Bütün insanlar uyku hâlinde, hep hayâl çünkü yapdığımız şeyler. Fakat bu hayâlin nihâyetinde bunun bir semeresini alacağız o tarafda. İster iyilik, ister kötülük. 

Enteresan bir târihî vukûât daha anlatayıım, çok var bende ama bu da çok mühim bir şey olduğu için anlatacağım bunu da. Bundan seksen Sultan Abdülhamid zamanındaki Sadrazam Said Paşa'nın başına gelen hâdiseyi anlatacağım. Olan bir hâdise, kendisi nakletmiş. Osmanlı Sadrazamları denilen kitâbın içerisinde kayıt var. Ben oradan okumadım ama kitabı yazan zât benim ahbâbım idi, bana o söyledi.

Said Paşa, talebeyken, hafta tatilini bir şeyhin yanında geçirsin, olgunlaşsın diye, babası parayı Aksaray'da Oğlanlar Şeyhi olan zâta verirmiş. "Said, sen git tâtil gününde haftalığını Şeyh Efendi'den al" dermiş. Gâyesi şu. Çocuk para için gidecek oraya fakat bir müddet Efendi'nin yanında kalacak. Şeyh Efendi'den istifâde etsin diye. 

Eski Osmanlılar ve kafası işleyen adamlar, mutlakâ gençleri bir yaşlı, tecrübeli zâtın yanına gönderirlerdi, hayâtdan bir şey öğrensin diye. O yaşlı zâtın tecrübesinden istifâde etsin diye. Târihde yapılan hatâları görüp istikbâlini tayîn etmek, yâhud târihdeki muvaffakiyyetleri görerek, gene istikbâldeki muvaffakiyyetleri tayin etmek, mesele bu. Onun için yaşlı adamların yanına gönderiyorlar. Bir de şu kâide var onu da söyleyelim de geçelim. Târihden ibret almayan, istikbâlde kendisi târihe ibret olur. Onun için târihi öyle okuyacaksın, ibret almak için okuyacaksın. 

Şeyh Efendi'ye her hafta uğrayan bir çingene varmış, maşa, tava, ızgara gibi şeyler satarmış. Her hafta geliyor Efendi'ye asılıyor, ya bir maşa satacak, ya bir ızgara satacak. Zorla. Şeyh Efendi kibar adam, kapısına geleni mahrûm etmiyor. İşte o günün parasıyla iki kuruş, üç kuruş veriyor, alıp bir tarafa koyuyor. Ama her hafta bu böyle. Gene bir Cuma günü Said harçlığını almak için gelmiş, Şeyh Efendi Said'e bir mecidiye vermiş. Said'in haftalık harçlığı bir mecidiye imiş, yani altının beşde biri, epeyi bir para. Tam o sırada çingene gelmiş kapıya dayanmış, "Şeyh Efendi, aç kapıyı" diye seslenmiş. Şeyh Efendi, "Bugün kapıyı açmayacağım, evin içerisi ızgaraya, maşayla doldu başdan aşağı" demiş. Çingene demiş ki, "Efendim bugün ben bir şey satmayacağım, bir rüyâ gördüm o rüyayı anlatacağım, onun için geldim ben". Şeyh Efendi, "Peki öyleyse gel içeri" demiş ve çingeneyi içeri almış. Aldı içeriye, Çingene rüyâyı anlatdı ama rüyânın ne olduğunu bilmiyoruz. Anlatınca Şeyh Efendi dedi ki, "Oooo bugün senin işin yolunda". "Neden" dedi çingene. "Bu rüyâyı Said'e satalım biz" dedi Şeyh Efendi. "Güzel bir rüyâ bu, Said'e satalım para kazan". Çingene, "Olur mu?" dedi. "Tabii olur, neden olmasın" dedi Şeyh Efendi. "Hem de iyi para alırız" dedi. Meselâ bir ızgara o vakit yirmi para, kırk paraysa, bir mecidiye mühim bir para, altın paranın beşde biri. Şeyh Efendi, Said'e döndü "Said, ver o parayı bizim kara oğlana" dedi. Said, parayı verdi. "Satdın mı rüyâyı?", "satdım". "Sen de aldın mı?", "aldım". "Ben de şâhid oldum" dedi. Orada bulunanlara da, "Siz de şâhid oldunuz değil mi" dedi, "olduk" dediler. "Haydi Allah selâmet versin" dedi. 

Said Paşa diyor ki, "Şeyhe fenâ hâlde kızdım, içimden küfür etdim, böyle bokdan şey mi olur diye. Yüzümü asdım, böyle şey mi olur, benim bütün harçlık gitdi, bir haftalık harçlık" diyor. O böyle yüzünü asınca, Şeyh Efendi ona dönüp demesin mi, "Said, ucuz aldık bunu bir mecidiyeye" diye. Said, "Ne ucuzu efendim, bizim para havaya gitdi" dedi. Şeyh Efendi dedi ki, "Bu çingenenin gördüğü rüyaya göre onun sadrazam olması lâzım gelir, ben sana onu satın aldım, sen istikbâlin sadrazamısın, seni tebrik ederim" dedi. "Çok ucuza aldık bir mecidiyeye" dedi. Ve hakîkaten de Said Paşa sadrazam oldu. Ve dostlarına "ben bu sadrazamlığı bir mecidiyeye aldım" diyormuş.  

Sonra, asıl en mühim mesele bu, Said Paşa'dan sonra sadrazam olan Talat Paşa, aslen çingene. O sonra geliyor, işin tuhafı o. Ben Talat Paşa'nın aslen çingene olduğunu bilmiyordum, Fransızca bir kâmusda gördüm, aslen çingene diyor.

Bu sohbet uzayıp gidebilir. Size bir takım misâller vermeğe çalışdım. Yani şöyle anlayacağız, rüyânın bir mübeşşirât olduğunu, bir müjde olduğunu, taraf-ı ilâhiyyeden kulların istikbâline âid bazı şeyleri bildirmesi, bir müjde, tebşîrât. 

Bir Bektâşî babası, şâir de aynı zamanda, bir rüyâ görmüş, rüyâyı hayra tevil etmiş, fakat şer çıkmış, kötü çıkmış. Onun için şu şiiri söylemiş :