Dilin Kıymet ve Ehemmiyyeti

Dil, Allahu Teâlâ'nın en büyük ni'metlerinden ve O'nun ince san'atlarının en önemlilerindendir. Dilin cirmi küçük ama cürmü büyükdür. Yani dilin kendisi küçük ama tâ'atı da ısyânı da çok büyükdür. Zîrâ insanın küfrü de îmânı da dilinden zâhir olan sözlerden anlaşılır. Küfür, ısyânın, îmân da tâ'atın son haddidir.

Vâr olsun yok olsun, Hâlık olsun mahlûk olsun, hayâl olsun gerçek olsun, maznûn olsun mevhûm olsun, ne varsa dil hepsine de şâmil olur. Dil hak da konuşur bâtıl da. Dilin isbât ya da nefyetmek için taarruz etmeyeceği hiç bir şey yokdur.  Çünkü ilmin şâmil olduğu her şeyi dil ifâde eder. İlmin şâmil olmadığı hiç bir şey yokdur. Bu şumül dilden başka hiç bir uzuvda bulunmaz. Meselâ göz renk ve sûretlerden, kulak seslerden, el cisimlerden  başkasını anlayamaz. Diğer uzuvlar da böyledir ama dilin sahası çok genişdir. Dil için hiç bir mâni' ve tahdîd yokdur. Dilin hayır ve iyiliklerde geniş bir meydanı olduğu gibi, kötülüklere götüren bir yolu da vardır.

Dilini salıveren, diline sâhib olmayan kimse şeytânın oyuncağı olur. Şeytan diline hâkim olmayan kişiyi, büyük bir uçurumun kenarına iletip helâke sürükler. İnsanları yüzüstü cehenneme düşürecek olan dillerinin belâlarıdır. Dilin şerrinden emîn olmak için, ona şerîat dizginini vurup, onu dünyâ ve âhirete yaramayacak sözlerden men' etmek, hâl ve istikbalde tehlike doğuracak sözlerden korumak gerekir.

Dili salıvermenin hangi mevzûlarda makbûl, hangilerinde merdûd olduğunu bilmek oldukça zor ve dili doğru kullanmak gâyet çetin bir işdir. İnsana uzuvlarından en çok ısyân eden de dildir. Çünkü dil kolaylıkla her tarafa döner, istediği yere uzanır, onu döndürmekde bir zorluk yokdur.

İnsanlar dilin âfet ve gâilelerinden korkmaz, hîle ve aldatmalarından çekinmez oldular. Halbuki insanı aldatmakda şeytanın en büyük yardımcısı dildir.