Dünyâ Ehline Âhiret Âhiret Ehline Dünyâ Haramdır

Büyük mürşidlerimizden İsmâil Hakkı Bursevî Hazretleri "Âhiret ehline dünyâ, dünyâ ehline âhiret haramdır. Ehlullaha her ikisi de haramdır" sözü hakkında buyuruyorlar ki :

Burada haram, memnû' ma'nâsınadır. Yani ehl-i dünyâ âhiretden ve ehl-i âhiret dünyâdan ve ehlullah ikisinden bile memnû'lardır. Zîrâ her tâifenin isti'dâdı bir ma'nâyadır. Suâl olunursa ki, "Çünki zühd lâzım idi, bu mekâsib ve hıref ne için vaz' olundu?", cevâbı budur ki, mekâsib ve hıref Allahu Teâlâ'nın 'ilm-i muhît ve kudret-i tâmmesine delâlet eden umûrdandır. Ve "ve alleme âdeme'l-esmâ" tefsîrinde gelir ki, Allahu Teâlâ Âdem'e mekâsibden bin hırfet ta'lîm eyledi ve buyurdu ki : "Yâ Âdem, evlâdına ifâde eyle ki eğer tâlib-i dünyâ olursa, bu hıref yani bu sıfat ile taleb etsinler, yoksa dîn ve ahkâm-ı şerâyi' ile taleb etmesinler". Yani kâdılık ile taleb etmesinler. Zîrâ dîn, dünyâya vesîle olmaz. Belki dünyâ dîne vesîle olur. Ve bir dahi mükâsib, celb-i gınâ için değildir, belk-i def'-i zarûret ve sa'y-i mesâlih-i müslimîn içindir. Zîrâ dünyâ mezra'a-i âhiretdir. Ve bir dahi, hâl-i 'avâmdır, hâl-i zâhid değil. Ve bir dahi, dünyâ-yı fâniyye taleb ile hâsıl olunca, âhiret-i bâkiyye bi tarîki'l-evlâ talebe menût olmağa lâyıkdır. Her matlûbun ise esbâb-ı mahsûsası vardır.