El-İbâne - İbn Fûrek

7 Ağustos 2021 tarihinde yayınlanmıştır.

Lugat

 

Bu eserin müellifi olan İbn Fûrek, hicrî dördüncü asır ricâlinden olup, Isfahan'lıdır. Gençliğinde ilim merkezlerine seyahatler yaparak çok kıymetli âlimlerden ders almış olan bu zât, kelâm, fıkıh, usûl-i fıkıh, tasavvuf, tefsîr, tabakât ve nahiv ilimlerinde eserler vermiş büyük bir âlim ve aynı zamanda da sôfîdir. Yüz yirmi civârında telîfatı olduğu bilinen İbn Fûrek'in bu eseri günümüze gelebilen on kadar eserinden biridir. Asıl adı "El-İbâne 'an ṭurûḳi'l-kâsıdîn ve'l-keşf 'an menâhici's-sâlikîn ve't-teveffür ilâ 'ibâdeti rabbi'l-'âlemîn" olan bu eser, "el-İbâne" diye meşhûr olmuşdur. Tek yazma nüshasi Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’ndedir. 

Eser belli başlı tasavvufî terimleri bir araya getirerek îzâh etmek maksadıyla yazılmışdır. Bu eser kendi sahâsında bir ilkdir. Çünkü o zamâna kadar tasavvuf ıstılâhâtı için müstakil bir eser kaleme alınmamışdır.

Eserde îzâh edilen tabirler şunlardır :
Tövbe, inâbe, zühd, tezehhüd, vera‘' teverru', sabır, tasabbur, hamd, şükr, rızâ, dünya, fakr, gınâ, ihlâs, riyâ, şirk, nifâk, müdâhane, 'ucub, ma'rifet, tevhîd, kalb, hikmet, hüzn, hubb, muhabbet, hakk, hakîkat, takvâ, zikir, tevekkül, cûd, sehâ, irâde, mürîd, murâd, havf, rahbet, haşyet, heybet, vecel, recâ, ilim, yakîn, hüsn-i zann billâh, murâkabe, müşâhede, ilme'l- yakîn, ayne'l- yakîn, hakka'l- yakîn, tecrîd, tefrîd, fenâ, bekâ, murâkabe, hayâ, ahlâk, el-üns billâh, tevâzu, akıl, hayât, ölüm, duâ, istid'â, fikir, i'tibâr.
Müellif yukarıda zikredilen maddeleri açıklarken bazen âyetlere işâret etmiş, bazen hadîslerden delîl göstermiş, bazen ashâbdan bazen de meşhûr sôfilerden rivâyet etmişdir. En çok da meşhûr sôfî Hâris el-Muhâsibî Hazretlerinden nakiller yapmışdır. 

Bu eserin tercümesi Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı tarafından hazırlanmış ve 2014 yılında yayınlanmışdır. Bu yayının güzel bir tarafı da, eserin Arapça aslı ile birlikte yayınlanmış olmasıdır. Bu eseri kurumun sitesindeki şu bağlantıdan görüntüleyebilir, dilerseniz ücretsiz olarak e-kitap şeklinde cihazınıza indirebilirsiniz.

Tasavvuf lem'a-yı envâr-ı mutlakdan uyarmakdır
Tasavvuf âteş-i 'aşk ile sûzân olmağa derler
Tasavvufda şerâit nâme-i hestîyi dürmekdir
Tasavvuf ehl-i şer' u ehl-i îmân olmağa derler
Listeye geri dön