Fetvâ ve İctihad Meselesi
16 Nisan 2016 tarihinde yayınlanmıştır.
Vaktiyle pâdişâhlardan biri, o devrin büyük âlimlerinden birinden keyfî bir fetvâ istemiş. O zât Allah korkusu olan bir âlim olduğundan, "İstediğiniz fetvâyı ben veremem" diyerek pâdişahın isteğini geri çevirmiş. Pâdişâhın bu fetvâyı almakda kararlı olduğunu görenler bu fetvâyı para karşılığı verecek birisini tavsiye etmişler. Pâdişâh da parayı verip fetvâyı almış. Sonra, o devrin müşâhede ehli polan zevât, fetvâyı veren bu hocanın hâlini merâk edip bakmışlar ve onu maymun şeklinde görmüşler.
Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi vesellemin sünneti gibi tutacaksın fetvâyı. Mesûliyyet fetvâyı verene âiddir, sana âid değil ki. Meğer ki âlim olasın, o fetvânın yanlış olup olmadığını anlayasın. Kitâb'a ve Sünnet'e muvâfık mı değil mi diye. Ve illâ sana düşen taklîddir, ona ittibâ etmendir. Yâhud âlim olursun, o fetvâyla âmil olmazsın. Çünkü her müslümanın Kur`ân'dan ictihâd etmesi hakkıdır, kendisine o hak verilmişdir ama ictihâdına adam çağıramaz. Çünkü adamın evini yıkmasına müsâade ederler, evini yakmasına müsâade etmezler. Meselâ bazen İmâm-ı A'zam Efendimiz Hazretlerinin ictihâdı vardır, ben o ictihâdı şahsî olarak tutmam. Ama bir müslüman geldiği vakitde bana sorsa, ben İmâm-ı A'zam'ın ictihâdını söylerim ona, "Böyle yap" diye. Meselâ ne gibi? Ağzımı açdım Ramazan'da, lap diye su kaçdı ağzımın içerisine benim, biri su atdı yukarıdan, İmâm-ı A'zam'ın ictihâdına göre güne gün lâzım gelir. Bana göre bir şey lâzım gelmez. Kasıd yok çünkü. Ha unutarak yemişsin ha kazârâ su kaçmış senin ağzına. Ama böyle olmasına rağmen, bir müslüman gelse bana sorsa dese ki, "Efendi, benim ağzıma bugün su kaçdı, abdest alırken kazârâ, ben ne yapacağım?" dese, "Gününe gün tutacaksın" diye söylerim. İmâm-ı A'zam'ın ictihâdını söylerim, kendi ictihâdımı söylemem. O vakit Mezheb-i Muzafferiyye olur o, ben ictihâdımı söylersem. Herkes bir ictihâd çıkarır ortaya, dört mezheb derken, bir milyar mezheb olur sonra.
"Peki telfik yapmak istersek" diye sorulunca Efendi Hazretleri buyurdular ki :
Olabilir. Sikada olur. Sikada olur, azîmetde olur, ruhsatda olmaz. Meselâ kadını ellersin, abdest alırsın. Elin kanar gene abdest alırsın. Olur. Elin kanadı abdestin bozulmadı. Kadını elledin gene abdestin bozulmadı. Olmaz o vakit. Bizim Kitâbullah'dan anladığımız böyle. Sikada olur yani azîmetde. Ruhsatda olmaz. Ruhsatda pek müşkülât olursa o vakit olur. Müşkülât var, o vakit olur.
Resûl-i Ekrem buyurdu ki, "Benim ümmetim bâtıl üzerine ittihâd etmezler" dedi. Hiç bir müctehid, "Benim ictihâdım hakdır" diyemez. "Ben böyle anladım" der. Kitâbullah da onlara bu hakkı vermişdir. Müctehid, ictihâdında isâbet edemezse, bir sevâb alır, isâbet ederse, iki sevâb alır. Onun için hürmet etmek lâzım müctehidlere.
Sonra dört mezheb değildir ki, yüz seksen mezheb var. Kaybolmuş. Dereler akmışlar, dört nehirde birleşmişler. İsmâil Buhârî, yani Buhârî sâhibi, onun da mezhebi var. Dâvud-ı Zâhirî'nin mezhebi var. Bir alay mezhebler var. Şahsen de ictihâd edebilir bir adam ama işte az evvel dediğim gibi ictihâdına adam çağıramaz. O vakit mezheb çoğalır. Kendi evini yıkabilir, yakamaz. Buna benzer o. İctihâdına adam çağırdı mı evini yakmaya benzer, mahalleyi tutuşturur sonra. Olmaz.