Fikrin Neyse Zikrin Odur

Büyük mürşidlerimizden Niyâzî Mısrî Hazretleri, Mevâidü'l-İrfânında, "مَا جَعَلَ اللّٰهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ ف۪ي جَوْفِه۪ۚ" âyet-i celîlesini îzâh ederken buyuruyorlar ki :

Bilesin ki, muhakkak her sînede yalnız bir kalb vardır. Bu kalb de, Rahmân'ın parmakları arasındadır. Allah onu dilediği gibi çevirir. Kalb, neye yönelirse onun sıfatına ve rengine bürünür. Hattâ yöneldiğinin aynı olur. Bunu anladınsa "Zikir, zâkir ve mezkûr tek bir şeydir" sözünün ma'nâsını da anlamış olursun. Çünkü lisânla yapılan zâhirî zikir, hakîkî zikrin sûretidir. Hakîkî zikirde kalb, zikrin şekline girer. Bu itibârla kalbe de zikir denir.  

Bunların her birinin bir misali vardır. Su, rüzgarın tesiriyle şekil değişdirir ve dalga adını alır. Halbuki hakîkatde dalga da sudan başka bir şey değildir. Kalbin zikirle olan durumu da böyledir. Zikir kalbin tamâmını kapladığı takdirde kalb, zikir kesilmiş olur. Lisâna gelen zikir, kalbde olan zikrin sûretinden ibâretdir. Kalb, bu zikrin şekline girer. Ama esâsında kalb şekilden münezzehdir, gelen düşünceye göre şekil alır. Bu yüzdendir ki kalbde aynı ânda iki fikir birden bulunmaz. Çünkü kalb, tamâmen gelen fikrin sûretine girer. Kalb, gelen o düşüncenin kendisi kesilir. Artık başka bir düşünce ona sığmaz. Deniz suyu gibi. Deniz dalgalandığı vakit bir dalga, başka bir dalganın şeklinde düşünülemez. Bir ânda aynı yerde iki dalga olamaz. Bunu iyi anla.

Bazen kalb, deniz gibi olur. Dalgaların çokluğu denizde bir izdihama sebeb olmadığı gibi, kalb de böyle olur. Ama bu hâl, her zaman olmaz, ara sıra olur. Itlâk takyîde galebe çaldığı zaman olur. Uykusunda kendini ağaç gören tâne gibi. Kalb, ister tek bir 'ayna, ister ta'ayyünâta yönelsin, yine tek bir kalbdir o. "فَاَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللّٰهِۜ" nisbetini sakın unutma. En yüksek müşâhede mertebesi budur. Bu makâmda bulunan kişi, göz açıp kapayıncaya kadar bir zamanda bütün görülecekleri görür.