Hangisi Daha Vahim Durumdadır?

Çünkü câhile öğretmek kabildir, gâfili uyandırmak mümkündür, zâlimi de zulümden vazgeçirmek imkân dâhilindedir. Ama ahmağa çâre yokdur. Zîrâ ahmak, kahr-ı ilâhîdedir.

Nice zâlimler tövbekar olup yola gelmişler, nice câhiller ilim tahsîl edip cehâletden kurtulmuşlar, nice gâfiller de uyanıp doğru yolu bulmuşlardır. Ama ahmaklıkdan kurtulan tek bir ahmak dahi yokdur.

Her türlü hastalığı iyi eden, kör gözleri dahi açan, hatta ölüyü bile dirilten Îsâ aleyhisselam ahmakdan koşarak kaçmışdır. "Sen ölüyü bile dirilten yüce bir peygambersin, niçin kaçıyorsun?" diye sorduklarında, "Her derdin devâsı vardır hattâ ölüyü bile diriltmek kâbildir ama ahmaklığa çâre yokdur" buyurmuşlardır.

Peki ahmak kimdir, ahmaklık nedir? Ahmak, iyiyi kötüyü, hayrı şerri, dostunu düşmanını ayıramayan kimsedir. Kötüyü iyi, iyiyi kötü, hayrı şer, şerri hayr, dostunu düşman düşmanını dost zanneden kimsedir. Menfaatinin nerede olduğunu bilmeyen, menfaat zannederek mazarrata koşan yani kendi kendine zarar veren kimsedir ahmak. Birkaç misâl verelim.

• Bir sâniyesini bile geri alamayacağı azîz ömrünü boşa harcayan adam, ahmak değildir de nedir?
• Paha biçilmez bir nimet olan sıhhatini, vücûdunu türlü türlü kötü alışkanlıklarla mahveden kimseye ahmak denmez de ne nedir?
• Bu kısa dünyâ hayâtını keyifle geçirmek için ebedî hayâtını mahveden adamdan daha ahmak bir kimse tasavvur edilebilir mi?
• En büyük düşmanı olan nefsine hiç muhâlefet etmeyen, ömrü boyu nefsine kulluk eden kimse ahmaklığın zirvesinde değil midir?

Daha pek çok misâl verebiliriz elbette ama bu kadarı aklı başında olanlara kâfî gelecekdir.