Hatâ Kuldan 'Atâ Allah'dan

Vaktiyle Muzaffer Efendi Hazretlerinin Âdem ile Şeytan arasındaki farkdan bahsettiği bir sohbetini yayınlarken bahsi geçen ve birbirine zıd gibi görünen şu âyet-i kerîmelerin incelikleri hakkında sizleri biraz düşündürmek istiyorum :


Bu âyet-i kerîmelerin ilkinde, başımıza ne gelirse Allah tarafından geldiği, diğerinde ise başımıza gelen şey iyi ise Allah'dan, kötü ise nefsimizden geldiği beyân ediliyor. Birbirine zıd gibi görünen bu iki âyetde birçok incelikler var :

Hayır da olsa şer de olsa her şeyi yaradan şüphesiz Allah'dır ama eğer iyi düşünecek olursak, başımıza gelen kötülükler meselâ hastalıklar, kazâlar, belâlar hep kendi kusurlarımızdan kaynaklanır. Bu kusurların maddî olanları olduğu gibi ma'nevî olanları da vardır. Hepimizin çok iyi bildiği maddî kusurlarımıza misâl olarak sağlıksız beslenmeyi, alkol gibi kötü alışkanlıkları, dikkatsiz araba kullanmayı verebiliriz. Yaptığımız bu hatâlar bize maddî belâlar ve musîbetler olarak geri döner. Manevî kusurlara misâl olarak da, haram yiyen bir kimsenin hep günâha düşkün olmasını, ibâdet etmeyen kimselerin iç sıkıntısı çekmesini verebiliriz...

İyiliklerin Cenâb-ı Hakk'a izâfe edilmesine gelince...Cenâb-ı Hakk yaptığımız her hatânın karşılığında bize belâ göndermez. Birçok hatâlarımızı ve günâhlarımızı affeder. Meselâ her sarhoş suç işlemez, her alkollü araba kullanan kazâ yapmaz. Bazı kabahat ve kusurlarımız çok büyük felâketlere sebeb olabilecek iken Cenâb-ı Hakk'ın lutuf ve merhameti sâyesinde küçük sıkıntılarla atlatılır...Günâhları da buna kıyas edebilirsiniz...

Bazı belâlar ve musîbetler vardır ki bunda kulun hiç bir suçu yokdur denebilir. Meselâ ana-babasını çocukken kaybeden kimsenin veya evlâdını çocuk yaşda kaybedenlerin uğradıkları mûsîbetler gibi. Bu gibi hâllerdeki hikmet de şudur :

Bize göre kötülük ve şer gibi görünen nice hâdiseler vardır ki onlar aslında hakkımızda hayırlıdır. Buna işâret etmek üzere Cenâb-ı Hakk, عَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ yani "Sizin hoşunuza giden bazı şeyler hakkında kötü, size kötü gelen bir çok şey de hakkınızda hayır olabilir" buyuruyor. Hazret-i Mûsâ ile Hızır aleyhimüsselâmın meşhûr kıssasında da buna işâret vardır.

Diğer bir incelik de şudur :

Terbiye edilmeyen nefs, insanı dâimâ fenâlığa götürür. Ancak Cenâb-ı Hakk'ın lutfu ile hidâyete erer ve terbiye olursa o zaman hak ve hakîkati anlar ve fenâlıkdan yüz çevirir. Âyet-i kerîmede bu ma'nâya da işâret vardır...