İlim Pınarı Molla Fenârî

Ömrünü ilme adamış, üstelik de ilmiyle âmil, ahlâkıyla kâmil, evsâfıyla fâdıl, büyük bir insandır. Aslı ismi Şemseddîn Muhammed'dir fakat Fenârî mahlasıyla meşhûr olmuşdur. İlk hocası babasıdır. Sonra sırasıyla İznik'de Alâeddin Ali Esved'den, Amasya'da Cemâleddîn Aksarâyî'den, Kâhire'de Ekmeleddîn el-Bâbertî'den ders almışdır. Sonra Bursa'ya dönmüş ve Manastır Medresesine müderris olmuş, aynı zamanda Bursa kadılığına tayin edilmişdir. Tîmur hâdisesinden sonra Karaman'a gitmiş, ilmî faaliyetlerine Karamanoğlu Mehmed Bey'in himâyesinde devam etmişdir. Karamanoğlu Mehmed Bey kendisine fevkalade hürmet göstermiş, Molla Fenârî de Aynü'l-A'yân nâmındaki meşhûr tefsîrini ona ithâf etmişdir.

Çelebi Mehmed zâmanında Bursa'ya dönen Molla Fenârî, ikinci defa Bursa kadılığına tayin edilmiş, sonraki pâdişâh 2. Murâd tarafından da müftülük vazîfesine getirilmişdir ki bu mevki devletin en yüksek mevkilerinden biri olup şeyhülislâmlığa tekâbül etmekdedir. 1430 senesinde ikinci defa hacca giden Molla Fenârî, hacdan döndükden kısa bir müddet sonra Bursa’da vefât etmiştir. Kabr-i şerîfi kendi yapdırdığı câmi-i şerîfin hazîresindedir.

İlmin bir çok dalında temâyüz eden Molla Fenârî, farklı dallarda yüzün üzerinde eser kaleme almışdır. Bu eserlerin biri hâriç hepsi Arapçadır.

Molla Fenârî büyük âlimler de yetiştirmişdir. Oğlu Mehmed Şâh Fenârî, Şehâbeddîn İbn Arabşâh, Kâdîzâde Rûmî, Kutbüddînzâde İznikî ve İbn Hâcer el-Askalânî gibi âlimler hep onun talebeleridir. 

Osmanlı medreselerinin müfredâtının şekillenmesinde de büyük gayretleri olan Molla Fenârî aynı zamanda tasavvufa da âşinâdır. Öyle ki, Sadreddîn Konevî Hazretlerinin Miftâhü'l-Gayb'ına şerh yazı, İbn Arabî Hazretlerinin Füsûsü'l-Hikem'ini okutabilecek kadar tasavvufun inceliklerine vâkıfdır.

Molla Fenârî, pâdişahlar tarafından taltîf edilmiş, hep el üstünde tutulmuş, büyük itibar görmüş, en yüksek mevkilere getirilmiş ve bu sebeble de çok geniş mâlî imkânlara sâhib olmuşdur ama bu mal-mülk onu hiç şımartmamışdır. Bu şân ve servetine rağmen son derece basit kıyafetler giyer, sebebini soranlara, "Yediğim ve giydiğim kendi el emeğimin mahsûlüdür, elimin emeği ile ancak bu kadarına güç yetirebiliyorum" dermiş. Servetini hayır işlerine harcayan Molla Fenârî, Bursa'da üç mescid ve bir medrese, Kudüs'de de bir medrese yaptırmışdır.

Molla Fenârî rahimehullah, ismiyle müsemmâ olmuş ve tıpkı güneş gibi zıyâsını âleme salmışdır. O güneş, hâlâ parlamakda ve her tarafı ışıl ışıl aydınlatmakdadır. Tabii bu nûrdan istifâde edemeyenler de vardır. Unutmayınız ki herkes penceresinin genişliği kadar güneşden istifâde edebilir.