İnsân-ı Kâmil Kur`ân-ı Nâtıkdır

Büyük mürşidlerimizden İsmâil Hakkı Bursevî Hazretleri buyuruyorlar ki :

Güneş âyet-i kübrâ-yı sûret olduğu gibi, insân-ı kâmil dahi âyet-i uzmâ-yı dergâh-ı Hakk ve nişân-ı ekber-i dîvân-ı sırr-ı mutlakdır ki onun elinden gelen kerâmet-i kevniyye gayrın, onun elinden ve dilinden vârid olan kerâmet-i ilmiyye, sâirin elinden ve dilinden gelmez. Bu cihetden, âyet-i Kur`ân-ı tenzîlî mu'ciz olduğu gibi, âyet-i Kur`ân-ı tekvînî dahi mu'cizdir. Elhâsıl, insân-ı kâmil mushaf-ı tekvînîdir ki, hakâyık-ı ilâhiyye ve kevniyyeyi câmi'dir. Mushaf-ı tenzîlî câmi' olduğu gibi. Anın içün insân-ı kâmile, Kur`ân denildi. Ve illâ insân mahlûk ve Kur`ân gayr-ı mahlûkdur. Çün ki insân-ı kâmile mushaf denildi, lâ-cerem Kur`ân-ı tenzîlî süver ve âyât ve kelimât ve hurûfu müştemil olduğu gibi, insân-ı kâmil dahi eşyâ-yı erba'a-i mezkûreyi hâvî oldu.