İnsan ve Ağaç
21 Aralık 2021 tarihinde yayınlanmıştır.
Ağaçla insan arasında pek çok benzerlikler vardır. Yıllar evvel bir vesîle ile ağaçla insan arasındaki bazı benzerlikleri dilimizin döndüğü kadar îzâh etmeye çalışmışdık. Ağaç ve İnsan başlıklı o yazımızda, daha çok kök-gövde-dal-meyva dörtlüsü üzerinden yapılan teşbîhler ve îzâhlar vardı. Şimdi ise ağaçla insan arasındaki başka bir benzerliğe temâs edeceğiz.
Dikkat ederseniz ağaç, ayakda duran bir insana benzer. İnsan nasıl toprakdan yaradıldıysa, ağaç da toprakdan çıkar. Ağacın zamanla göğe doğru yükselmesi, insanın manevî urûcuna işâretdir. İnsandaki vücûd, ağaçda da vardır. İnsandaki gövde, ağaçda da vardır. İnsandaki kollar ağaçdaki dallara benzer. Ağacın yaprakları dile benzer. Rüzgarda ağacın yapraklarından çıkan hışırtılar, sanki ellerini göğe açıp duâ eden bir kimsenin niyâzına benzer. Yine bu hışırtılar Allah'ı zikreden, tesbîh eden yâhud da hikmetli sözler söyleyen bir insanı andırır.
Ârifler Sultânı Hazret-i Mevlânâ Celâleddîn Rûmî, Mesnevî-i Şerîflerinde buna işâret ederek şöyle buyurmuşlardır :
Ma'nâsı şöyledir :
Şu ağaçlar, toprakdan yaradılmış insanlar gibidirler. Ellerini toprakdan çıkarmışlar, halka doğru yüzlerce işâretler ederler. Kulak verenler de o işâretlerden hoş ma'nâlar duyarlar. Yeşil dilleriyle, uzun elleriyle, toprağın derûnundan nice sırlar beyân ederler.
İnsan, ölür, cesedi toprağa konur. Bunda da yine büyük bir hikmet vardır. Diriliş gününde toprakdan çıkacak olan insan, tıpkı toprağa ekilmiş bir tohum gibi meydana çıkacakdır. Özü neyse, o gün ortaya çıkacak, sırrı neyse o gün âşikâr olacakdır.
Malûm ya, ağaçlar çeşit çeşitdir. Bazısının tatlı, lezzetli meyvaları vardır, bazısı hiç meyva vermez. Bazısının gövdesinden şifâlı mâyiler, reçineler çıkar, kerestesinden sanat eserleri yapılır, bazısı da odunlukdur, yalnız yakmaya yarar. Lezzetli meyvalar veren ağaçlar, dünyâda sâlih ameller işleyerek cennet nimetlerine nâil olanlar insanların remzidir. Yakılmakdan başka işe yaramayan ağaçlar da hayâtını hebâ etmiş, ömrünü boşa geçirmiş ve bu yüzden âhiretde cehennemlik olan kişilerin remzidir. Nitekim Cenâb-ı Hakk Kur`ân'da buyurur : "فَاتَّقُواْ النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ fetteku'n-nâre'lletî vakûduhe'n-nâsü ve'l-hicâre". Meâli şudur : "O ateşden sakınınız ki, onun yakıtı insanlar ile taşlardır".