Sôfiyyeye göre ney, insanın remzidir. Bilindiği gibi ney kamışdan yapılır fakat sazlıkdan kopartılan kamış o hâliyle pek bir işe yaramaz, olsa olsa yakacak olur. Üstündeki kabuklar ayıklanıp, ısıtılıp yumuşatıldıkdan sonra düzeltilip, içi de iyice temizlenip, usûlüne uygun olarak tesviye edildikden sonra doğru yerlerine gerekli delikler açılırsa o kamış ney olur ve ondan güzel sesler çıkar. Yok eğer kabukları temizlenmez, eğrilikleri giderilmez, içi güzelce temizlenmez, tesviyesi düzgün yapılmaz, delikleri de uygun şekilde açılmazsa o kamışdan doğru dürüst ses gelmez, gelse de o ses insana zevk vermez.
Kamışın önce dış kabuklarının temizlenmesi insanın önce tövbe ederek geçmiş bütün günâhlarından arınması gerektiğine işâretdir.
Kamışın ısıtılarak eğriliklerinin giderilmesi, insanın tövbe ettikden sonra bir daha eski hatâlarını tekrâr etmeyip şerî'ata tâbî olarak sırât-ı müstakîm üzere olmasına işâretdir.
Kamışın içinin tesviye edilmesi, insanın tezkiye-i nefs ve tasfiye kalb ederek kalbinden şeytânî sıfatları çıkarmasına ve mâsivâdan alâkayı kesmesine işâretdir.
Kamışın uygun yerlerine delikler açılması, insanın ahlâkını güzelleştirerek Allah'ın râzı olduğu sıfatlarla sıfatlanmasına işâretdir.
Tövbe ile arınarak, Kur`ân'a sıdk ile bağlanan, sırât-ı müstakîm üzere dosdoğru olan, bununla da kalmayıp kalbinden dünyâ sevgisini de ukbâ arzusunu da çıkartan ve nefsinin kötü sıfatlarından kurtulan, ahlâkını güzelleştirerek Allah'ın boyası ile boyanan bir insan, tıpkı usûlüne uygun olarak yapılmış bir ney gibi hoş âvâz olur. Yani böyle bir insanın sözleri de işleri de tıpkı iyi bir neyden çıkan âhenkli seslerin rûha şifâ olması gibi herkese faydalı olur. Bunların hiçbirini yapmayan kimse ham bir kamış gibi yakılmakdan başka işe yaramaz, cehennemlik olur. Bir kısmını yapıp bir kısmını yapmayanlar ise imâlâtı eksik ya da hatâlı bir neyin çıkardığı çirkin sesler gibi herkesi rahatsız eder durur.
