Kad Enâre'l-'Aşki Li’l-'Uşşâki Minhâci'l-Hüdâ
4 Şubat 2021 tarihinde yayınlanmıştır.
GAZEL
ve
ÎZÂHI
Kad enâre'l-'aşki li’l-'uşşâki minhâci'l-hüdâ
Sâlik-i râh-i hakîkat 'aşka eyler iktidâ
Muhakkak ki aşk, âşıklara hidâyet yolunu gösteren ilâhî bir nûrdur. Hakîkat yolunun yolcusu, muhakkak bu nûra yani aşka tâbi olur.
Bu gazel Fuzûlî'nin dîvânındaki ilk gazeldir. İlk gazelin ilk mısraını Arapça îrâd etmek, şâirler arasında eski bir âdetdir. Bu ilk mısranın, uzun uzun şerhedilmesi lâzımdır. Zîrâ her bir kelimesinde ince ma'nâlar ve zarîf nükteler vardır. Ne var ki burası bu işin müsaid değildir.
'Aşkdır ol neş'e-i kâmil kim andandır müdâm
Meyde teşvîr-i harâret neyde te'sîr-i sadâ
Aşk, hâllerin en güzeli ve insaniyyetin en yüksek derecesidir ki şarabın verdiği mestlikde ve neş'ede de neyin sesindeki tesirde de hep onun alâmetleri vardır.
Vâdi'-i vahdet hakîkatde makâm-ı 'aşkdır
Kim müşahhas olmaz ol vâdîde sultândan gedâ
Vahdet mevzûsu ki pek derindir, o da ancak aşk ile anlaşılır. Vahdet neşvesi de ancak aşk ile hâsıl olur. Zîrâ aşk ile kendinden geçen, varlığını ifnâ eden kul, Mevlâ'sına erişir. Zîrâ aşk olmazsa benlik olur, benlik de ikiliğe sebebdir.
Eylemez halvet-serây-ı sırr-ı vahdet mahremi
'Âşıkı ma'şûkdan ma'şûku 'âşıkdan cüdâ
Âşık ile maşûk eninde sonunda birleşirler. Çünkü âşık aşkın şiddetiyle maşûkunda yok olur. Yani en nihâyetinde kendisini yok eder, böylece âşık ortadabn kalkar, yalnız maşûk kalır.
Ey ki ehl-i 'aşka söylersen melâmet terkin et
Söyle kim mümkin midir tağyîr-i takdîr-i Hudâ
Aşk ehli melâmet ehlidir zîrâ âşık maşûkunun her türlü eziyet ve cefâsına katlanırsa aşkında sâdıkdır. Allah da kullarında sıdk u sadâkat ister. Allah bir kuluna belâ gönderir, kul o belâyı hHakk'dan bilip de sabrederse imtihanı kazanır. Yok sabretmez şikâyete başlarsa, imtihanı kaybeder.
'Aşk kilki çekdi hat levh-i vücûd-i 'âşıka
Kim ola sâbit Hakk isbâtında nefy-i mâ'adâ
Hakk'a âşık olana lâyık olan, kalbinde Hakk'dan gayrı ne varsa söküp atmakdır. Aşkını isbât edip, Hakk katında makbûl olmanın yolu budur.
Ey Fuzûlî intihâsız zevk buldun aşkdan
Böyledir her iş ki Hakk adıyla kılsan ibtidâ
Aşkda bitmez tükenmez bir zevk vardır. Öyle ki âşık maşûkunu bir an yâd etmeden duramaz. Ne yaparsa yapsın, nereye giderse gitsin, ne hâlde olursa olsun, hatırında hep O vardır.
Fuzûlî