Kalbe Gelen Şeyler Kaç Türlüdür?
30 Mart 2018 tarihinde yayınlanmıştır.
Kalbe gelen şeylere "ﺧﺎﻃﺮ hâtır" denir, çoğulu "ﺧﻮﺍﻃﺮ havâtır"dır. Muhakkikîn-i kirâm hazerâtının beyânına göre, bunlar altı türlüdür :
- Hevâcis : Nefs cânibinden gelenlerdir.
- Vesâvis : Şeytan cânibinden gelenlerdir.
- İlhâmât : Melek cânibinden gelenlerdir.
- İrâdât : Hakk tarafından gelenlerdir.
- Hissiyât : Hislerden gelen şeylerdir.
- Ma'kûlât : Akıl cânibinden gelen şeylerdir.
Hissiyât herkese lâzımdır hattâ elzemdir ancak hislerimiz son derece yetersiz ve hattâ yanıltıcıdır. Hissiyâtın bir kısım eksikleri ve yanlışları ma'kûlat ile düzeltilir. Durgun suda duran bir sopa kırık göründüğü halde bizim onun kırık olmadığını bilmemiz gibi. Hislerimize aldanıp büyük hatâlara düşmemizi engelleyen aklımızdır ancak aklın da yetmediği yerler vardır. Hissiyâtın akıl yoluyla düzeltilemeyen yanılgıları nefsden gelen hevâcisden ve şeytandan gelen vesveselerden kaynaklanır. Bunlarla başa çıkmanın çâresi ilhâmât ile irâdâtdır. Akla uygun olduğu halde hakkımızda hayırlı olmayan şeyleri ancak bunlarla biliriz.
Bu altı havâtır, Cenâb-ı Hakk'ın insana verdiği kıymetin büyüklüğünü de gösterir zîrâ insandan başka hiç bir mahlûkda bunların tamâmı yokdur.