Kalbi Arıtmak Şart - Hutbe

Dünyâ yüzünde ne kadar kâfir varsa, bunları ikiye ayırırız. Bir kısmı, aklı idrâki ermez, Kur`ân'ı ve Resûlullah'ı kabûl etmez. Bunlar pek az ve cüz'îdir. Bûnlar hayvan makûlesi gibidir. Bunlardan daha ednâ ve eşnâ olan kâfirler, hak ve hakîkati gördükleri hâlde, hakkı teblîğ eden zâtı kendilerinden küçük gördükleri için ona tâbi olmazlar. 

Meselâ bir adam köylü olsa, karşısında profesör olsa, köylü hak konuşsa, profesör, "Bu adam köylü ama hak konuşuyor" demiyor. "Niye ben ona tâbi olayım canım, köylü adam" diyor. Canım köylü olduğuna bakma, ağzından çıkan söze baksana sen. İşte bu kafada gidenler, dâimâ dünyâ yüzünde helâk olmuşlardır. 

Meselâ Nûh Peygamber'e îmân etmeyen kavmi, Nûh aleyhisselâmı kendilerinden küçük görmüşlerdir. Fahr-i Risâlet'e gelince, Ebâ Cehil'in ve hempâlarının O'na îmân etmemeleri, "Muhammed nasıl resûl olur, mektebe gitmedi, hoca görmedi, tedrîsât görmedi, Ebû Tâlib'in yetîmi, yetîmdi o, babası da yokdu anası da yokdu. Biz kavmin eşrefiyiz, büyükleriyiz, ekâbiriyiz, nasıl olur da biz kalkalım yetîme tâbi olalım" demelerindendir. Yâhud Hazret-i İbrâhim'e îmân etmeyen Nemrud da öyle. İbrâhim aleyhisselâmı kendinden dûr gördü. Onun için küfrün başı kibirle başlar.

Kendimizden dûn da olsa bir kimse, o adamın kelâmı hak mı, "Ben âlimim ama, ilmim var, diplomam var ama bu adamın sözü hak" diyeceğiz ve hakkı kabûl edeceğiz. Onun için İslâm'da hak kelâm, çamura düşmüş bir cevher gibidir. Nerede bulsan alacaksın onu. 

İşte kibir, İblis'in yapdığı işdir evvelâ. Allahu Teâlâ Âdem'i halk eyledi, meleklere Hazret-i Âdem'e secde etmelerini emreyledi. Bütün melekler secde etdiler. Allah, Kur`ân'da böyle naklediyor. Bismillahirrahmânirrahîm. "وَاِذْ قُلْنَا لِلْمَلٰٓئِكَةِ اسْجُدُوا لِاٰدَمَ فَسَجَدُٓوا اِلَّٓا اِبْل۪يسَۜ اَبٰى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِر۪ينَ ve iz kulnâ lil melâiketi's-cüdû fe secedû illâ iblîs, ebâ vestekbere ve kâne mine'l-kâfirîn". Biz meleklere emr ü fermân buyurduk ki Âdem'e secde edeler. Melekler hepsi secde etdiler. Şeytan başını kaldırdı, secde etmedi. Allah sordu, "Seni ne şey men etdi Âdem'e secde etmekden?". "Yâ Rabbi, senin zât-ı ulûhiyyetine ben secde ederim, sen Allah'sın, kabÛl ediyorum senin vahdâniyyetini". Şeytan söylüyor bunu. "Fakat sen Âdem denilen şu mahlûku toprakdan halk etdin. Beni de ateşden halk etdin. Ateş toprağa fâikdir. Ben ondan yüceyim. ben ona secde etmem". 

İşte ne görünüyor burada şimdi?  Dâimâ bu şeytânî hareket, kıyâmet gününe kadar böyle devâm edecek. "Yâhu ben nasıl gelirim de halkın içinde câmide namaz kılarım". Niye? "Köylü, kentli halkdan adamlar, biz onlar gibi miyiz?". Evvelin ne? Hangi tarlanın mahsûlüsün? Hakîr gördüğün zâtın da idrar mahallinden geldiği senin de oradan geldiğin muhakkak. Aslın menî değil mi, bunu niye inkâr ediyorsun? Kendini yüce görmekdeki manâ nedir? Parana mı güveniyorsun? Çıplak doğdun, paran yokdu, çıplak gideceksin, elinden her şeyini alacaklar. Neyine kibirleneceksin? "Benden büyük adam yok" dersen, senden yüce nice insanlar gelip kâinâtdan geçmişlerdir. Hattâ mütekebbir olan öyle kimseler geldi ki, o zevâtın huzûruna seni almazlardı bile. Neyine kibirleniyorsun?

Şimdi burada bir kıssa anlatacağım ki bunu nakşedelim kalblerimize. 

Allah Hazret-i Âdem'i halk eyledi, Hazret-i Âdem'e emr ü fermân buyurdu. İyi dinle! Kimler tekebbür edermiş bakalım. "Sağ tarafına bak yâ Âdem". Hazret-i Âdem sağ tarafına nazar etdi, üç nûr gördü. Allahu Sübhânehû ve Teâlâ dedi ki, "Yâ Âdem, bu üç nûr neidr bilir misin?". "Yâ Rabbi, bilmiyorum öğret bana". "Sor kendilerine sana cevâb verecekler" dedi. Nûrların birine sordu, "Sen nesin?" dedi, "Allah seni ne muazzez halk eyledi, senin ismin nedir?" dedi. Dedi ki, "Benim ismim akıldır". "Sen nerede oturursun, nerede bulunursun?". "İnsanın başında bulunurum. Ben bir başa hâkim olursam, o insan olur. Para kazanmasını bilir, harcamasını bilir. Yani nereden kazanıp nereye harcayacağını bilir. Bütün kâinât onun taht-ı mahkûmiyyetine girer". Ama her şeyi akıl idrâk edemez, o ayrı davâ. Sonra ikinci nûra sordu, "Senin me'vân nedir?" Yani "Bulunduğun yer neresidir? İsmin nedir? Allah seni ne kadar muazzez, güzel halk etmiş". O nûr cevâb verdi, "Ben hayâyım. Ben insanoğlunun gözünde bulunurum. Ben bir gözde bulunursam, o göz sâhibi, kâinâta ibret ile bakar, birine bakar şükreder, birine bakar fikreder". Üçüncü nûra da Âdem aleyhisselâm sordu, "Senin ismin ne? Allah seni ne kadar mükerrem halk eylemiş". Üçüncü nûr da cevâb verdi, "Ben merhametim, şefkatim. İnsanların kalbinde bulunurum. Îmânla beraberim ben". Çünkü îmânlı olanda şefkat, merhamet olur. Îmânsızda şefkat ve merhamet olmaz. Bakarsın adamın burnunu keser, kulağını keser, eline düşman düşdüğü vakitde. Ama mü'mine, îmânlıya, şefkatli ve merhametli kişiye düşerse, ona insânî muâmele yapar. Çünkü dîn-i islâmı anlamayan bir kısım, onlar hayvanlar gibi, dîn-i islâmı anlayıp da tekebbür eden alçaklar ve denîler, "ülâike ke'l-en'âmi belhüm edall", onlar hayvanlardan daha ednâ ve eşnâ olurlar. "Benim me'vâm, makarrım kalbidr" dedi üçüncü nûr, "îmânlar berâber bulunurum. Ben bir kalbe hâkim olursam o kalbin sâhibi ayn-ı rahmet olur ve Allah'a makbûl bir kul olur" dedi. 

Allahu Teâlâ emr ü fermân buyurdu Âdem aleyhisselâma, "Yâ Âdem, dön sol tarafına". Âdem Nebî soluna döndü, üç tâne zulmet gördü. Karanlık, korkunç şeyler. "Onlara da sor" dedi. Hazret-i Âdem aleyhisselâm sordu o üç zulmetden birine, "İsmin nedir? Makâmın neresidir?". O zulmet dedi ki, "Benim ismim kibirdir, benim makâmım insanın başıdır". "Sus!" dedi, "insanın başında akıl bulunur". "Doğru yâ Âdem ammâ kimin başından akıl giderse, onun yerin eben kâim olurum" dedi. Öyleyse akıllı adam kibredemez. Onun için Cenâb-ı İmâm-ı Ali'ye Ebü't-Türâb derler, Toprak Babası diyorlar, mütevâzi. Toprak da öyle. Toprağın menfaatini düşününüz ve toprağa yapdığımız hakâreti bir gözönüne getiriniz. Toprak bize neler vermekde. Mütevâzi çünkü. İkinci zulmete sordu Âdem aleyhisselâm. "Benim ismim tama'dır" dedi. "Makarrım ve me'vâm insanın gözüdür". "Sus hâin! İnsanın gözünde hayâ bulunur" deyince, "Hayâ gitdi mi ben gelirim" dedi. Ben bir göze hâkim oldum mu, tama' geldi mi bir göze, o göz sâhibinin ne iffeti, ne ırzı, ne dîni, ne îmânı kalır. Her şeyini satar. Hayvanlardan daha ednâ ve eşnâ olur" dedi. Sonra döndü üçüncü zulmete sordu Âdem aleyhisselâm, "Senin makarrın, me'vân neresidir ey zulmet?" dedi, "Allah seni ne kadar çirkin halk etmiş". "Benim adım haseddir, ben insanın kalbinde bulunurum". "Sus! İnsanın kalbinde îmân bulunur ve şefkat ve merhamet bulunur" deyince, "Doğru söylüyorsun yâ Âdem, hangi kalbden îmân, merhamet, şefkat giderse, o kalbe ben hâkim olurum". Demek ki îmân girdi mi kalbe, orada şefkat ve merhamet, orada Allah'ın sevdiği huylar ve sıfatlar bulunur. Ama girmedi mi îmân kalbe, işte o kalbde kibir de bulunur, ucub da bulunur.

Birincisi kîndi. İkincisi kibirdi. Üçüncüsü riyâ, mürâîlik, riyâkârlık. Kendisini halka sofu göstermek, ibâdetli göstermek. Fakat aslında öyle değil. Hîlekâr, sahtekâr. Tesbîhini, namazını, haccını, halkı soymak için âlet olarak kullanan kişidir. Mürâî. Allah'a inancı yokdur onun. Kullar ona cömert desinler diye, kullar ona sofu desinler diye, kullar ona hacı desinler diye. Riyâda şirk-i hafî vardır. En büyük suçlardan bir tânesi budur. Şirk-i hafî demek yani Allahu Teâlâ'yı tevhîd ederiz, Allah'ı şirkden berî kılarız, mürâî olan kişiler, müşrikdir, şirk-i hafî vardır riyâda.  

Dördüncüsü ucub. Bu ekseriyâ câmiye devam eden sofularda bulunur. İbâdetine güvenme. Namazına, orucuna, zekâtına güvenme. Herkesi kendinden dûn görme. Kendisini ehl-i cennet sayar. Halbuki ibâdullahın hepsine merhamet nazarıyla bakacağız, hiç kimseyi ayıplamayacağız. Birine bakacağız şükredeceğiz, birine bakacağız fikredeceğiz. Meselâ gazetede okuyorsun, bir adam bir adamı katleylemiş, parası için. "Vay denî herif!". Sakın deme böyle bir şey. Hemen Allah'a sığın. O adamın yerine Allah seni kullanabilir. "Efendim bugüne kadar ben nâmuslu yaşadım". Bugüne kadar nâmuslu yaşadın ama yarın ne olacağın malûm değil. Kader geldiği vakitde, Allah insanın aklını alır, insana o fiili işletir, sonra aklını iâde eder. Hep yapanlar, yapdıkdan sonra, "Eyvah! Ben ne yapdım!" diyorlar ama iş işden geçiyor. Onun için ayıplamak yok. Birine bakacaksın fikredeceksin, birine bakacaksın şükredeceksin Allahu Teâlâ'ya. "Amân Yâ Rabbi, beni bu işde kullanma, sana sığınırım Yâ Rabbi" diyeceksin Allah'a. Kimseyi ayıplamayacaksın. İffetisizi de, ırzsızı da, hırsızı da, dolandırıcıyı da ayıplamayacaksın. Aklını Allah alır, sana o işi irtikâb etdirebilir. Söyledik ya, akşam evliyâ olan sabehleyin kâfir olabilir. Kalbler Allah'ın yed-i kudretindedir. Allah kalbleri istediği gibi çevirir. İbâdetine güvenmeyeceksin, Allah'a güveneceksin, Allah'ın rahmetine. Cennât-ı âliyât ibâdetle değil. Cehennem de kabahatle değil. Herkes yapdığını görür. Allah'ın cennât-ı âliyâtı Allah'ın fazl u keremiyledir. Yapdığın ibâdetle Allah'a ne gibi bir iyilik edebilirisin? Allah'a ne gibi faydası vardır yapdığın ibâdetin? Hiç bir faydası olmaz. Küfr ü dalâletde dolaşsan, Allah'a ne gibi zararın var? Herkes kâfir olsa, Allah'a ne zararı var? Herkes âbid, mü'min, muvahhid, Allah'a ne faydası var? Herkes yapdığını görecekdir. Ucub, ibâdetine güvenmekdir. İbâdetine güvenmeyeceksin, Allah'a güveneceksin. 

Sana bir kıssa anlatacağım, derse nihâyet vereceğim. Çünkü hava sıcak. Belki defalarca anlatmışımdır, fakat gene tekrarında fayda vardır. Şeyh Mansûr Hazretleri vefat ediyormuş. Meşhûr bir veliyyullah bu. Seksen küsur yaşında, saçı sakalı ağarmış ve beli bükülmüş. Ve ömrünü de böyle kötülükde, fenâ yerlerde, Allah'ın sevmediği yerlerde geçirmemiş. Gençliğini Allah yolunda yıpratmış. 

Çünkü Cenâb-ı Hakk soracak sana, dört sorusu var Allah'ın. Bir sorusu, "Parayı nereden kazandın nereye sarfetdin?". Sana bunu ikrâr etdirecek. "Parayı nereden kazandın nereye sarfetdin?". İki, "Ömrünü nerede yıpratdın?". Tâatda mı masiyetde mi?. Üç, "İşitdiğin ilimle ne amel etdin? Sana Peygamber gönderdim, onlara vâris olan ulemâyı gönderdim, sana teblîğ etdiler. Bu işitdiğin ilimle ne amel etdin?". Bana da soracak, sana da soracak, sana var, bana yok değil yani.