Kimler Uyumaz?
14 Ocak 2024 tarihinde yayınlanmıştır.
.jpg)
Uykusuzluğun sebebleri nelerdir, hiç düşündünüz mü? İnsan niçin uyumaz, uyuyamaz? Uykuya ne mâni olur?
- Açlık uyutmaz insanı. Fakîr tecrübe etmedim, o derece aç kalmadım, bilemiyorum ama öyle diyorlar, aç açına uyumak çok zormuş, açlık kıvrandırıyormuş insanı.
- Heyecan da uyutmaz insanı. Hepimizin başına gelmişdir, meselâ ertesi gün mühim bir işi varsa insanın, bir imtihanı, bir iş görüşmesi, bir seyahati filan gece uykusu kaçar, uyuyamaz.
- Korku ve endîşe de uyutmaz insanı. Tehlike altındaysa insan, tehdîd altındaysa, uyumak pek müşkil olur.
- Gürültü de uyutmaz malûm. Hele bazı insanlar sese karşı o kadar hassasdır ki, en ufak bir ses, tıpırtı, hattâ saatin tiktakı, musluğun tıp tıp etmesi bile uykusuna mâni olur.
- Işık de kezâ böyle. Çok şiddetli ışık altında uyunmaz. Nitekim Allah geceyi libâs yapmışdır insana, rahat rahat uyusun diye.
- Ağrı, sancı da uyutmaz insanı. İnsan hasta iken sabah olmaz bir türlü.
- Bir de gam uyutmaz insanı, derd, tasa, hüzün. Hani demiş ya şâir :
Şeb-i yeldâyı müneccimle muvakkit ne bilirMübtelâ-yı gama sor kim geceler kaç saat
- Bir de aşk uyutmaz insanı. Çünkü gamların en büyüğü, derdlerin en ağırı, aşkdır. Acıların en acısı da âşıkların ayrılık acısıdır. Onun için âşığa uyku haramdır. Nasıl uyusun ki âşık, dâimâ kalbi maşûkunun hayâliyle çarpmakda, kâh vuslat ümîdinin coşkusuyla heyecanlanmakda, kâh kavuşamama ihtimâlinin tedirginliğiyle gamlanmakda ve dâimâ uykusu kaçmakdadır. Aşk öyle bir şey ki, onda açlık da var heyecan da, korku da var gam da, gürültü de var ışık da, sancı da var acı da.
Mecâzî aşkda bile hâl böyleyken, ilâhî aşkda hayli hayli böyledir. Onun için âşık-ı billah olan zevât yani Allah âşıkları pek uyumazlar. Geceleri namazla, ibâdetle, zikrullahla, âh u zârla geçirirler. Tâkatleri tükenince, dermanları kesilince mecbûren uyurlar. Öyle ki, bakarsın saatlerce namazla, zikrullahla yorulan bedenleri, seccâde üzerinde uyuyakalmışdır. Hattâ secde hâlinde iken uyuyakalanlar vardır. Aslında uyumuş sayılmaz onlar, çünkü kalbleri uyanıkdır. Uyuyan ancak bedenleridir onların.
Geceleri hemen hemen hiç uyumamasıyla bilinen ululardan âşıklar sultânı Hazret-i Mevlânâ şöyle buyuruyor :
Sevgilim herkes uyudu fakat beni uyku tutmadı gitdi
Bütün gece gözlerim gökdeki yıldızları saydı durdu
Gözlerimden uyku öyle bir gitdi ki aslâ geri gelmez artık
Uykum senin ayrılık zehrini içdi de ölüp gitdi
Hakk âşıklarının uykusuzluğunun sırlarından biri de şudur. Mutlak ma'nâda uykusuzluk ancak Allah'a mahsûsdur. Malûm ya, Hakk Teâlâ zât-ı ulûhiyyeti hakkında, "Allahu lâ ilâhe illâ hû, el-hayyu'l-kayyûm, lâ te'huzuhû sinetün velâ nevm" buyuruyor. Yani "O Allah ki ondan başka ilâh yok, O'dur Hayy, O'dur Kayyûm, uyumakdan da, uyuklamakdan da münezzehdir O" diyor. İnsân-ı kâmil, Hakk'ın bütün sıfatlarına mazhar olması hasebiyle, Cenâb-ı Hakk'ın bu sıfatından da bir hissesi vardır onun. Yani sıbgatullaha uykusuzluk da dâhildir. Kalbleri hiç uyumadığı gibi, bedenleri de pek uyumaz evliyâullahın.
Çün tecellî eyleye çeşm-i dile dîdâr-ı Hû
Hâb görmez bir dahî olur ebed bîdâr-ı Hû