Kubbe Neyi Remzeder?

29 Mart 2019 tarihinde yayınlanmıştır.

Gök


Malûmunuz, büyük câmilerin ve özellikle de selâtîn câmilerin ana kubbeleri pek ihtişâmlıdır. Bu büyük kubbeleri inşâ etmenin mi'mârî açıdan zorlukları bir tarafa tezyînâtı da ayrı bir mes'eledir. Düz bir zemînde bile yapılması büyük mahâret isteyen son derece girift süslemeleri ve istifli yazıları eğri bir zemîne tatbîk etmek, üstelik bu işi oturduğunuz yerde değil de kubbeye çıkarak iki büklüm vaziyetde yapabilmek çok büyük ustalık ister. 

Bunca zorluğa katlanılarak inşâ ve tezyîn edilen bu ihtişamlı kubbeler, gökkubbeyi remzeder. Kubbe tezyînâtında çokça kullanılan mavi renk, gökyüzünün maviliğini temsîl eder. Tezyînâtda kullanılan desenler ekseriyetle bulutları andırır. Yaldızlı süslemeler yıldızları temsîl eder. Merkezdeki altın renkli dâireler güneşi remzeder.

Ecdâdımız, gökkubeyi remzeden kubbelere Kur`ân-ı Kerîm'den âyetler de yazmışlardır. Hüsn-i hat san'atının şâheserleri olan kubbe yazılarında en çok tercîh edilen âyet-i kerîme, "Allahu nûrus semâvâti vel ard/Allah göklerin ve yerin nûrudur" diye başlayan meşhûr nûr âyetidir. Kubbe için bu âyet-i kerîmenin seçilmesi hakîkaten çok mânidardır. Kubbe tezyînâtında kullanılan diğer âyetler de ekseriyâ semâvât yani gökler hakkındadır. 

Ecdâdımızın irfânına bakın ki, câmide ibâdet edenler, bir taş yığını içine hapsolup kalmasınlar, gökkubbe altında olduklarını hissetsinler ve böylece Cenâb-ı Hakk'ın kudretini ve azametini remz yoluyla da olsa temâşâ ederek ibâdet etsinler diye düşünmüşler. Ne kadar ihtişamlı da olsa, insan elinden çıkan bir yapı ve onun kubbesi, Cenâb-ı Hakk'ın direksiz yükselttiği ve kudret fırçasıyla tezyîn ettiği semâvâtın yanında hiç bir şey ifâde edemeyeceği için, büyük câmilerin kubbelerini gökkubbeyi remzedecek şekilde inşâ ve tezyîn etmek pek münâsib olmuşdur.
Hemânâ kubbe-i âlîsi anın çarh-ı a'zamdır
Numûne anlar anı nüh-felekden dîde-i bînâ
Listeye geri dön