Külliyât-ı Hazret-i Hüdâyî

Büyük mürşidlerimizden, Türk velîlerinin ileri gelenlerinden, ilimde rusûh bulan azîzlerimizden Azîz Mahmûd Hüdâyî Hazretleri bir tarafdan vaaz ve sohbetleriyle halkı irşâd ederken, bir tarafdan da bendegânının manevî terbiyesi ile meşgûl olmuş ve pek çok kâmil insan yetişdirmişdir. Bütün bu meşgûliyyetleri yanında her biri birbirinden kıymetli pek çok eser de kaleme almışdır ki bunların çoğu tasavvuf vâdîsinde olup, bugün dahi hak ve hakîkati arayanlar için birer rehber mâhiyetindedir. Bu eserler Hakk yolunda yürüyenlerin yollarını aydınlatmağa, Hakk'a tâlib olanlara yol göstermeğe devâm etmekdedir.

İşte bu kitâb, Hazret-i Azîz'in bu kıymetli eserlerinden birkaçının bir araya getirilmesiyle meydana gelmişdir. Kitâbı hazırlayanlar, vaktiyle Mehmed Gülşen Efendi'nin hazırladığı külliyâtı esas almışlar. Şu farkla ki orada olmayan bir risâleyi ilâve edip, orada mevcÛd olan Divânı hâriç tutmuşlar. Eserin giriş kısmında, Hazret-i Azîz'in eserlerine toplu bir bakış ve değerlendirmeler var. Sonra da bu çalışmaya esas olan Mehmed Gülşen Efendi ve onun hazırlayıp yaynınladığı külliyât hakkında bilgiler verilmiş.

Netîce itibarıyla kitâbın muhtevâsı şöyle olmuşdur :

• Hazret-i Hüdâyî'nin hayâtı, menkıbeleri ve Sultan Ahmed Hân'ın kendisine intisabı. 
• Tarîkatü'l-Muhammediyye Risâlesi : Bu risâle Hazret-i Hüdâyî'nin Arapça olarak kaleme aldığı tarîkatnâmesidir. Burada tercümesi verilen bu risâle, Gülşen Efendi'nin hazırladığı külliyâtda Arapça orijinali ile yer alır.
• Tarîkatnâme-i Türkî : Adından da anlaşılacağı gibi bu da Hazret'in Türkçe olarak kaleme aldığı tarîkatnâmesidir. Tarîkatnâmeler, tarîkatın usûl ve âdâbından bahseden eserlerdir.  Bu iki tarîkatnâme birbirine çok benzer ve ikisinde de sâliklerin hangi düstûrlara göre hareket etmeleri gerektiği beyân edilir ve riâyet edilmesi gereken tarîkat âdâbı anlatılır.
• Necâtü'l-garîk fî'l-cem'i ve't-tefrîk : Bu risâle Hazret-i Azîz'in cem' ve fark meselesi üzerine kaleme aldığı manzûm bir eserdir. Tasavvufun en derin mevzularından biri olan fenâfillah-bekâbillah mevzularına dâirdir. Sâliklerin sülûk esnasında düşebilecekleri vartaları gösteren ve onlara necât yolunu gösteren çok kıymetli bir eserdir. 
• Tahmîsler : Hazret-i Pîr'in nutk-ı şerîflerine yapılan tahmîslerden altı tânesi alınmışdır. 
• Silsile : Hazret-i Pîr'in tarîkat silsilesi verilmişdir.
• Mevlûd-i Şerîf ve Miraciyye : Gülşen Efendi'nin külliyâtında olmayan bir risâledir. 

Kitâbı hazırlayanlar, metnin daha iyi anlaşılabilmesi için yer yer açıklamalar yapmışlar, âyet ve hadîslerin geçdiği yerleri belirtmişler, ayrıca kitabın sonuna bir de lugatçe ilâve etmişler.

Tarîkat, Hakk'a giden yoldur. Bilmediği bir yola çıkan kişiye rehber lâzımdır. Bu yolun rehberleri de evliyâullah hazerâtıdır, Hazret-i Pîr gibi kâmil mürşidlerdir. Onların izinden giden, onların tavsiyelerine uyan, onlar gibi olmaya çalışan kişi, muhakkak necâta, felâha, saâdete vâsıl olur, maksûda erişir. İşte bu gibi eserler, bize bu imkânı vermekdedir.