Mürîdlik Azimle Olur

Büyük velî Ebû Saîd Ebu'l-Hayr Hazretlerine "Mürîdliğin esâsı nedir?" diye sormuşlar. Buyurmuşlar ki :

Mürîdliğin esâsı azimdir Azimle arzu arasında fark vardır. Arzuda kararlılık yokdur. İnsan arzu etdiği şeyi ya yapar ya yapmaz. Azme gelince onda kıl kadar bile kararsızlık, tereddüd yokdur, Arzu cüz'îdir, azim küllîdir. Azim, bir şeyin sözünü etdiğin zaman hemen teşebbüse geçme çabasıdır. Bundan sonrası faaliyete koyulma aşamasıdır. Ondan sonra, insanın önü açılır, ileriyi görmeye başlar ve memleketin en hür insanı olur.

Hazret-i Şeyh'in buyurduğu gibi azimle heves arasında mühim bir fark vardır. Hevesle dervîşlik olmaz, azim şartdır. Nitekim pek çok kişi dervîşliğe heves eder ama dervîş olamaz. Çünkü cehdi yokdur, gayreti yokdur, azmi yokdur. Hattâ dünyâ işlerinde bile azim lâzımdır insana, heves kâfî gelmez. Meselâ azmetmeden bir sanat öğrenemez insan, ressam olamaz, bestekâr olamaz, yazar olamaz. Yâhud yalnız heves etmekle ilim öğrenemez insan, âlim olamaz, azimli olması lâzımdır. İnsan ömrü boyunca pek çok şeye heves eder ama bunların hiç birinde muvaffak olamaz, bir yere gelemez. Meselâ keman çalmaya heves eder, bir müddet çalışır, sonra bıkar, yorulur, zor gelir kendisine ve bırakır. Yâhud lisân öğrenmeye heves eder insan, bir müddet çalışır, sonra sıkılır ve bırakır. Çünkü azmetmemişdir. Dervîşlik dünyânın en zor işidir, çünkü nefs ile mücâdeledir. Bir nevi harbdir yani. Azmi olmazsa insanın, nasıl yapacak bu işi?