Okyanus, Dalgalar ve Köpükler

Dikkat etdiyseniz son yazılarımda hep tasavvufî remzlerden, mazmûnlardan ve ıstılâhlardan bahsedip duruyorum. Niye? Çünkü bunlar iyi bilinmezse sôfilerin sözleri anlaşılmaz. Şimdi size bir misâl daha vereceğim. 

Köstendilli Ali Efendi Hazretleri buyuruyorlar ki :

Allah'ın zâtı, lâ-teşbîh, büyük bir okyanus gibidir. O'nun yüce sıfatları ve güzel isimleri de dalgalar gibidir. Fiilleri ve mazharları ise, köpükler gibidir. Vücûd-i hakîkî, Vâhidü'l-Ehad olan Allah'a âiddir. Anla! Bu husûsda evliyânın ve âriflerin söylediği bir sır vardır, derler ki, "Varlıkda Allah'dan ve O'nun sıfatlarından ve fiillerinden başka yokdur".

Ehlullahın nutuklarında çokça karşımıza çıkan ummân-ı bî-sâhil, bahr-i muhît, deryâ-yı bî-kenâr gibi tabirler hep Cenâb-ı Hakk'ın zât-ı ehadiyyetine işâretdir. Yine okyanus misâli üzerinden dalga ma'nâsına gelen mevc de ilâhî sıfatlara işâretdir. Dalgalardan meydana gelen köpükler ise ef'âl-i ilâhîye ve eşyâya yani mahlûkâta işâretdir. 

Dikkat ederseniz bu teşbîhde pek çok hikmetler vardır. Dalgalar denizden hâriç değildir fakat deniz dalgasız da olsa denizdir. Cenâb-ı Hakk, Ehad'dir ve Samed'dir yani her şeyden müstağnîdir, hiç bir şeye muhtâc değildir, bizim O'nu bilmemize vesîle olan sıfatları ve fiilleri de buna dâhildir. Yani Hakk Teâlâ dileseydi, sıfatları ve efâli ile zuhûr etmeyebilir, kendisini hiç bildirmeyebilirdi. Dalgalar kâh büyük kâh küçükdür, kâh o tarafa kâh bu tarafa doğrudur. Bu da sıfatlardaki zıdlıklara ve tecelliyâtın dâimâ değişmesine işâretdir. Cenâb-ı Hakk kimi zaman celâliyle, kimi zaman cemâliyle tecellî eder, kimini ihyâ eder, kimini mahv eder, bazısını azîz kılar, bazısını zelîl eder. Dalgalardan köpükler hâsıl olur, bu da kâinâtda yaradılmış olan her şeyin ve meydana gelen her hâdisenin Hakk Teâlâ'nın sıfatlarından kaynaklandığını göstermekdedir. Köpükler çokdur ama hemen sönüp yok olurlar. Kâinâtdaki bütün mahlûkât ve hâdisât da böyledir, her ân sayısız hâdise meydana gelir ve her an nâmütenâhî mahlûkât vücûda gelir. Ne var ki bunların ömürleri çok kısadır, hepsi hemen gelip geçer.