Ölümsüzlüğün İki Çeşidi

Bazı insanlar ölmez. Meselâ bir kimse bir memlekete bir iyilik getirse, o iyilik orada devâm ettiği müddetçe o kişi ölmez. Hem o kişi insanlar tarafından hayr ile yâd edilir hem de o hayırlı iş orada işlendiği müddetçe onun defter-i a'mâline de kaydolunur. Bunun tam tersi de vardır. Bir memlekete bir kötülük getiren bir kimse de o kötülük orada devâm ettiği müddetçe ölmez. O fenâlık orada yapıldıkça, onu ilk getiren kişinin defterine de günâh olarak yazılır ve o kişi la'netle yâd edilir. 

Şimdi bir düşünelim bakalım! Biz öldükden sonra halkın arkamızdan "Bu adam iyi bir insandı, inşaallah Allah bunu iltifâtına mazhar kılmış, cennetine almış, rızâsına ve rıdvânına erişdirmişdir" diyerek hüsn-i zann ile, hayr ile yâd etmesi mi iyi, yoksa "Geberdi gitti de bu herifin şerrinden kurtulduk, Allah cezâsını versin" diyerek anması mı daha iyi?