Osmanlı Türkçesi İçin Sözlükler
20 Temmuz 2020 tarihinde yayınlanmıştır.
Edebiyat tarihçilerimiz, Türk Dilini dönemlere ayırır ve Eski Anadolu Türkçesinden sonraki dönemin diline Osmanlı Türkçesi derler. Halk arasında Osmanlıca diye anılan Osmanlı Türkçesi, kabaca 16. yüzyıl ile 20.yüzyıl arasındaki uzun döneme tekâbül eder. Dilimizin oldukça zenginleştiği, çok kuvvetli şâirlerin, edîblerin yetişdiği, çok sayıda eserin kaleme alındığı bu dönemin dili de günümüz insanı için maalesef bir muammâdır. Bu muammâyı kısmen halledebilmenin çâresi sözlüklerden yardım almakdır.
Osmanlı Türkçesi için sizlere tavsiye edeceğim sözlükler şunlar :
REDHOUSE : James William Redhouse tarafından Türkçeden İngilizceye hazırlanan bu sözlük, hakîkaten çok kıymetlidir. İngilizce, Türkçe, Arapça, Farsça ve Fransızca dillerine vâkıf olan Redhouse, uzun müddet İstanbul'da bulunmuş ve Hariciye Nezâretinde mütercim olarak çalışmışdır. 1852 senesinde Müntahabât-ı Lugat-ı Osmâniyye adıyla yayınlanan eserinde 25.000'den fazla kelime yer alır. Kendisinden sonraki sözlüklere de ilhâm kaynağı olan bu sözlük, yazarına önemli bir nişân da kazandırmışdır. Eser, aradan geçen bunca zamâna rağmen, kıymetini muhâfaza etmekdedir.
KÂMÛS-İ TÜRKÎ : Şemseddin Sâmî tarafından hazırlanan bu sözlük, 1901 senesinden yayınlanmışdır. Kendisinden sonra gelen sözlüklere kaynaklık eden bu kıymetli sözlüğün giriş kısmında Türk Dili hakkında kıymetli mülahazalar da vardır. BVu sözlük hem orijinal hâliyle yani Arap harfleriyle hem de latinize edilmiş şekliyle defalarca yayınlanmışdır. İşin güzel tarafı, bu sözlüğün orijinal hâline https://turki.cagdassozluk.com/maddeler.html bağlantısından online olarak erişmek de mümkün.
FERİT DEVELLİOĞLU : Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, başlığıyla yayınlanan bu eser, uzun yıllar büyük bir boşluğu doldurmuş, kıymetli bir sözlükdür. Batı dillerinden geçen kelimelere yer verilmeyen bu sözlük, yaklaşık 60 bin kelime ihtivâ eder.
KUBBEALTI LUGATİ : İlhan Ayverdi tarafından hazırlanan ve Misalli Büyük Türkçe Sözlük adıyla 3 cild olarak yayınlanan bu muhteşem eser, 35 yıllık titiz bir çalışmanın ürünüdür. Arapça ve Farsça'dan geçen kelimelerin Arap harfleriyle de yazıldığı bu sözlükde, yaklaşık 60 bin madde başı, 33 bin kadar da bu maddelere bağlı deyim vardır. Üstelik hemen hemen her kelime için bir misâl getirilmişdir. Bu sözlüğün diğer bir üstünlüğü, online erişime açık olmasıdır. Dilerseniz http://lugatim.com/ bağlantısını kulanarak, dilerseniz sözlüğün uygulamasını telefonunuza indirerek kolayca kullanabilirsiniz.
Son tavsiyem matbu bir lugat değil, bir web sitesi. On farklı sözlüğe aynı anda erişim imkânı sağlayan özel bir yazılım ile çalışan bu siteye https://www.osmanlicasozlukler.com/ ya da https://osmanlica.github.io/ bağlantısından erişebilir ve Arap harfleri ile arama yaparak, aynı anda on farklı sözlükde arama yapabilirsiniz.
