Sultan 2. Murad Hân'in Âlimlere ve Âriflere Verdiği Değer
22 Şubat 2022 tarihinde yayınlanmıştır.
Fâtih'in babası Sultan Murad Hân, pek çok meziyetleri yanında, âlimlere ve âriflere büyük değer vermesiyle de tanınmışdır. Osmanlı Devletinde ilim, onun devrinde büyük bir ilerleme göstermişdir. O'nun himâyesindeki âlimler çok kıymetli çalışmalar yapmışlar, pek çok âlim yetişdirmişlerdir. Molla Yegân gibi Hızır Bey gibi, Hatibzâde Tâceddin gibi Fâtih devrinde şöhret bulan âlimler Sultan Murad zamânında yetişmişlerdir. Yine onun teşvîkleriyle Arabistan'dan, Türkistan'da ve Kırım'dan pek çok âlim gelmişdir. Meselâ Molla Gürânî, Alâeddin et-Tûsî, Şerefeddin Kırîmî, Seydi Ahmed Kırîmî, Alâeddin es-Semerkandî, Seydi Ali Arabî ve Acem Sinan gibi büyük âlimler hep başka diyarlardan gelmiş olan büyük âlimlerdir.
O devride en faal tarîkatlar Zeyniyye, Mevleviyye ve Bayrâmiyye idi. Sultan Murad Hân, Hacı Bayram Velî Hazretlerine büyük hürmet göstermiş, Hazret'in dervîşlerini vergiden muâf tutacak kadar onlara muhabbet beslemişdir. Sultan Murad Hân'a İstanbul'un fethinin kendisine değil oğluna nasîb olacağını müjdeleyen zât da Hacı Bayram Velî Hazretleridir. Nitekim halîfesi Akşemseddin Velî, Fâtih'in mürşidi olmuşdur.
Sultan Murad Han ilim müesseselerine de çok ehemmiyyet vermişdir. Meselâ Tunca kenarında inşâ etdirdiği Dârülhadîs ile Edirne'deki Üç Şerefeli Medrese, Fâtih döneminde Sahn-ı Semân kuruldukdan sonra dahi en itibarlı medreseler olarak faaliyetlerine devam etmişdir.
Sultan Murad Hân, oğlu Mehmed'in tahsîli için de çok ihtimam göstermiş, onu bir âlim gibi yetişdirmişdir. Nitekim bütün hocalarını yıldıran şımarık şehzâdeyi yola getirecek bir hoca araması ve o hocaya sınırsız yetki vermesi de pek manidardır. "Molla Gürânî Hazretleri Fâtih'e Nasıl Ders Verdi?" başlıklı yazımızda bunu anlatmışdık.
O devrin âriflerine gelince. Başda büyük mürşid Hacı Bayram Velî olmak üzere, Akbıyık Sultan, Yazıcızâde Mehmed Çelebi, Ahmed Bîcân Efendi, Molla Şeyhî, Şeyh Debbağlar İmamı, Şeyh Tâceddin, Şeyh Hasan Hoca, Şeyh Pîri Halîfe, Şeyh Velî Şemseddin hazerâtı da o devrin önde gelen ârifleri ve mürşidleridir.