Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü - Ethem Cebecioğlu
20 Ağustos 2021 tarihinde yayınlanmıştır.
Her ne kadar "Tasavvuf Terimleri" başlığı ile yayınlanmış olsa da tasavvufî terimler kadar hattâ belki de onlardan daha çok tarîkat tabirleri ve deyimlerinin bulunduğu bir eserdir bu. Daha önce de söylediğimiz gibi tasavvuf ıstılâhâtı ile tarîkat tabirleri apayrı şeyler olmasına rağmen, nedense son devir çalışmalarında bu ayrıma pek dikkat edilmiyor, karma sözlükler yapılıyor. İşte bu eser de onlardan biri.
Eserde bir takım tasavvufî terimlere de yer verilmişdir ancak ağırlık tarîkatlere ve tekkelere dâir tabirlerdedir. Tarîkat kıyâfetleri, tekkelerde kullanılan eşyâ, tasavvufî şiirlerde kullanılan remzler, tarîkat-ı aliyyeye mahsûs deyimler, tarîkat-ı aliyye âdâbına dâir terimler hep birarada sunulmuş ve îzâh edilmişdir. "Ş" harfinden rastgele aldığım şu misâller size bir fikir verecekdir zannederim :
Sözlükde, tarîkat-ı aliyye mensûbları tarafından kullanılan, bazıları darb-ı mesel hâline gelmiş pek çok deyim de yer alıyor. Sizlere bir fikir vermek için bazılarını zikredeceğim :
Allah derdini artırsın, Allah feyzini artırsın, Altmış altıya bağlamak, Artsın eksilmesin taşsın dökülmesin, Bahçıvan bir gül için bin dikene hizmet eder, Baş kesmek, Baş koymak, Benliğe lanet, Bilen söylemez söyleyen bilmez, Bir gönülde iki sevda olamaz, El ele el Hakk'a, El benim elim değil, Hangi bağın gülüsün, Her geceyi Kadir bil her gördüğünü Hızır bil.
Dikkat ederseniz, bugün neredeyse tamâmen kaybolmuş olan bir dilin sözlüğüdür bu. Bu sahadaki önemli bir boşluğu dolduran bu eseri, tarîkat-ı aliyyenin kendine mahsûs lisânını merâk edenlere tavsiye ederim.
Gir tarik-i aşk-ı Hakk'a evvelâ ol tâibûn
Bî-riyâ sıdk ile aşk ile müdâvim âbidûn