Tasavvufda Aklın ve Mantığın Yeri Var mı?

Her şey mantığa uymaz. Mantığa girdi mi, aşk kalkar ortadan. Aşk, mantığı da aklı da kurbân eder. O "Ben mantığımla çalışacağım" derse, dervîş olmaz. Âşık olmaz yani, âşık olmaz. İnsan bir kızı sever meselâ aşk-ı mecâzîde, o firtınalı havada gider kapısının önünde durur, göreceğim diye, soğukda donar orada. Bu akla sığar mı bu! Kaç defa durduk, biz de durduk.

Akıl, elbette lâzımdır, tekâlif-i ilâhiyye de akıl sâhiblerinedir ama akıl insânı maksûda götüremez. Akıl, insânı belli bir mertebeye kadar götürebilir. Akıl, ata benzer, at insânı denize kadar götürür, orada durur. İşte akl-ı meâş da bu kadardır. Ondan sonra akl-ı meâd vardır, sonra aşk vardır, teslîmiyyet vardır.

Efendi Hazretleri buyururlardı ki :