Tenbîhü'l-Muğterrîn - İmâm-ı Şa'rânî

İmâm-ı Şa'rânî Hazretleri, hem ilim, hem irfân hem de fazîlet ve kemâl sâhibi büyüklerimizdendir, âlimdir, fâzıldır, sôfîdir, mürşiddir, evliyâullahdandır. Mısır'lıdır ve 16. asırda yaşamışdır. Pek çok büyük mürşid ile görüşmüş, feyzlerinden istifâde etmiş ve kemâlini isbât ederek pek çok mürşidden icâzet almışdır. Yirmi altı tarîkden icâzeti olduğu rivâyet edilmekdedir. Hattâ irtihâlinden sonra kendisine de bir tarîkat izâfe edilmişdir.

İmâm-ı Şa'rânî Hazretleri, bir tarafdan sâlikleri irşâd ile meşgûl olurken, bir tarafdan da pek çok eser kaleme almışdır. Eserlerinin üç yüze bâliğ olduğunu bizzat kendisi ifâde etmekdedir. Bunlardan yüz kadarı günümüze gelebilmişdir. Hadîs, kelâm, fıkıh ve menâkıb sahasında eserleri olduğu gibi tasavvuf üzerine de çok kıymetli eserleri vardır. 

Hazret bu eserini, sâlikleri uyarmak, onları büyük bir tehlikden sakındırmak maksadıyla yazmışdır. Maksadı, her devirde mebzûl mikdarda bulunan ve kendilerini sôfî gibi gösteren, mürşidlik taslayan ama gerçekde sôfilikle, mürşidlikle hiç alâkası olmayan bir takım sahtekârlardan sakındırmakdır. Zâten kitabın adı da bunu ifâde etmekdedir. Nitekim giriş bölümünde şöyle diyor :

Eserimiz bu zamanda haksız yere şeyhlik da'vâsında bulunan her iddiâ sâhibinin boynunu vuran keskin bir kılıç gibidir. Zîrâ bu eser bu gibi kimselerin iddiâlarını boşa çıkarıyor. Eseri okuyanlar göreceklerdir ki, bu iddiâcılar gerçek sôfîlerin ahlâkından, tıpkı yılanın deri değiştirmesi gibi, sıyrılmışlardır. Hattâ ben bu eserimizden haberdâr olan bazılarının canlarının sıkıldığını biliyorum. Böyleleri bir yolunu bulup da eserin müsveddelerini elde etmiş olsalar, onu imhâ ederlerdi. Çünkü bu eseri okuyanların kendileri hakkındaki düşüncelerinin değişeceğinden korkarlar ve halîfeleri olduklarını söyledikleri gerçek sôfilerin yaşantılarından uzak olduklarının anlaşılmasıyla, kendilerine bağlananları kaybedeceklerinden endîşe ederlerdi.

Müellif, uyarısını gerçek sôfîlerin yani Allah dostlarının ahlâkını, tavır ve davranışlarını göstererek, îzâh ederek yapmışdır. Eserde, Allah dostlarının vasıfları, yaşayışları, tutum ve davranışları fasıl fasıl ele alınmışdır. Her mevzu başda Peygamber Efendimiz olmak üzere ashâb-ı kirâmın, tâbiîn hazerâtının ve büyük velîlerin hayâtlarından ve sözlerinden misâller verilerek îzâh edilmişdir. Bazı bölümlerin başlıklarını verelim ki eserin muhtevâsı daha iyi anlaşılsın :