Tevhîdi Yetmez Kişinin
1 Ocak 2019 tarihinde yayınlanmıştır.
NUTK-İ ŞERÎF
Bu tevhîde ikrâr ile
Tevhîdi yetmez kişinin
Nehy olunan inkâr ile
Tevhîdi yetmez kişinin
Îmân, Kelime-i Tevhîd'i dil ile söylemek ve kalb ile tasdîkdir ama bu taklîdî bir îmândır. Bu îmânı tahkîke erdirmek lâzımdır. Taklîdî îmân insanı kurtarmaz.
Îmân, Kelime-i Tevhîd'i dil ile söylemek ve kalb ile tasdîkdir ama bu taklîdî bir îmândır. Bu îmânı tahkîke erdirmek lâzımdır. Taklîdî îmân insanı kurtarmaz.
Var 'amel eyle cân ile
Küfür biter îmân ile
Tilâvet-i Kur’ân ile
Tevhîdi yetmez kişinin
Îmânın alâmeti ibâdetdir çünkü îmân etmek demek Hakk'dan gayrı kulluğa lâyık bir varlığın olmadığını kabûl etmek yani Allah'ı ma'bûd tanımak demekdir. Allah'ı tek ilâh olarak kabûl ettiği halde O'nun emrini yerine getirmeyen ibâdetsiz bir kimsenin îmânı kuru bir lafdan ibâretdir. Böyle bir kimse sabahdan akşama kadar Kur`ân da okusa bu, böyledir. Zîrâ Kur`ân'dan maksad, Hakk'ın emirlerine tâbi' olmakdır.
Îmânın alâmeti ibâdetdir çünkü îmân etmek demek Hakk'dan gayrı kulluğa lâyık bir varlığın olmadığını kabûl etmek yani Allah'ı ma'bûd tanımak demekdir. Allah'ı tek ilâh olarak kabûl ettiği halde O'nun emrini yerine getirmeyen ibâdetsiz bir kimsenin îmânı kuru bir lafdan ibâretdir. Böyle bir kimse sabahdan akşama kadar Kur`ân da okusa bu, böyledir. Zîrâ Kur`ân'dan maksad, Hakk'ın emirlerine tâbi' olmakdır.
Dilin Hakk'ı zikr eylese
Ni'metine şükr eylese
Özün Hakk'ı fikr eylese
Tevhîdi yetmez kişinin
Dil ile yapılan zikir de, lafla yapılan şükür de hattâ Hakk'ı tefekkür bile hakîkî îmân için yeterli değildir. Çünkü dil ile söylenen sözler ya da akıldan geçirilen fikirler sûretlerden ibâretdir ve bir nevi takliddir.
Dil ile yapılan zikir de, lafla yapılan şükür de hattâ Hakk'ı tefekkür bile hakîkî îmân için yeterli değildir. Çünkü dil ile söylenen sözler ya da akıldan geçirilen fikirler sûretlerden ibâretdir ve bir nevi takliddir.
Doğru yola gelin dedi
Sâlih 'amel kılın dedi
Ölmezden ön ölün dedi
Tevhîdi yetmez kişinin
Îmânın hakîkati, ibâdet ve ta'atdır, yani sâlih amellerdir. Bu yüzden, Kur`ân-ı Kerîm'de nerede îmân zikredildiyse hemen arkasından sâlih amel zikredilmişdir. Sâlih ameller de sadece şekillerden ibâret olursa işe yaramaz. Onları da hep tahkîke erdirmek lâzımdır. Yani her amelin ma'nâsını ve rûhunu îfâ etmek gerekdir. Tevhîdin hakîkatine ermek için bu da yeterli olmaz, daha da ileri gidip, nefsi aradan çıkarmak lâzımdır. Yani "lâ fâile illallah" sırrına ererek her fiili Allah'a izâfe etmek ve nefsini yok bilmek gerekdir.
Îmânın hakîkati, ibâdet ve ta'atdır, yani sâlih amellerdir. Bu yüzden, Kur`ân-ı Kerîm'de nerede îmân zikredildiyse hemen arkasından sâlih amel zikredilmişdir. Sâlih ameller de sadece şekillerden ibâret olursa işe yaramaz. Onları da hep tahkîke erdirmek lâzımdır. Yani her amelin ma'nâsını ve rûhunu îfâ etmek gerekdir. Tevhîdin hakîkatine ermek için bu da yeterli olmaz, daha da ileri gidip, nefsi aradan çıkarmak lâzımdır. Yani "lâ fâile illallah" sırrına ererek her fiili Allah'a izâfe etmek ve nefsini yok bilmek gerekdir.
Doğru yola gelmeyince
Ölmezden ön ölmeyince
Hakk'ı bilüp bulmayınca
Tevhîdi yetmez kişinin
Tevhîdin hakîkatini bulmak için sırât-ı müstakîm üzere giderek Allah'ın emirlerine uymak, yasaklarından kaçınmak, bununla da kalmayıp, tezkiye-i nefs ve tasfiye-i kalb ederek, beşerî sıfatlardan sıyrılmak ve Hakk'da fânî olmak lâzımdır.
Tevhîdin hakîkatini bulmak için sırât-ı müstakîm üzere giderek Allah'ın emirlerine uymak, yasaklarından kaçınmak, bununla da kalmayıp, tezkiye-i nefs ve tasfiye-i kalb ederek, beşerî sıfatlardan sıyrılmak ve Hakk'da fânî olmak lâzımdır.
'Amel dediğimiz tendir
Doğruluk ana bir cândır
Ermeye kim ki insândır
Tevhîdi yetmez kişinin
Bütün ibâdetlerin bir şekli bir de rûhu vardır. İbâdetleri şeklen yapmak büyük bir hüner değildir, asıl hüner onların rûhunu yani ma'nâsına hayâtımıza tatbîk edebilmekdir. İbâdetlerin ma'nâlarını bilip, kendimizi bunlara göre düzeltmedikçe adam olamayız.
Bütün ibâdetlerin bir şekli bir de rûhu vardır. İbâdetleri şeklen yapmak büyük bir hüner değildir, asıl hüner onların rûhunu yani ma'nâsına hayâtımıza tatbîk edebilmekdir. İbâdetlerin ma'nâlarını bilip, kendimizi bunlara göre düzeltmedikçe adam olamayız.
Gerçi 'ameldir sözümüz
İllâ ma'nâdır özümüz
Geçmeyince niyâzımız
Tevhîdi yetmez kişinin
Bu sözler ve nasîhatler de şekilden ibâretdir. Mesele bunların ma'nâları ile hemhâl olabilmekdedir. Yoksa bunları ezber edip söylesek de bir fayda etmez. Tevhîdin hakîkatine erenlerin bir alâmeti de rızâdır. Bu yüzden onlar kendileri için hiç bir istekde ve talebde bulunmazlar. Allah'a duâ edip kendileri için bir şey istemeyi büyük bir edebsizlik sayarlar.
Bu sözler ve nasîhatler de şekilden ibâretdir. Mesele bunların ma'nâları ile hemhâl olabilmekdedir. Yoksa bunları ezber edip söylesek de bir fayda etmez. Tevhîdin hakîkatine erenlerin bir alâmeti de rızâdır. Bu yüzden onlar kendileri için hiç bir istekde ve talebde bulunmazlar. Allah'a duâ edip kendileri için bir şey istemeyi büyük bir edebsizlik sayarlar.
Ger buldun ise ser-firâz
Bunu gönül levhine yaz
Mahv olunca niyâz u nâz
Tevhîdi yetmez kişinin
Bu yola girenler bilmelidir ki, tam bir rızâ ve teslîmiyyet hâli meydana gelmeden sâlik tevhîdin hakîkatine ermiş olmaz. Mâdem ki her fiilin hâlıkı Allah'dır ve mâdem ki Allah böyle hükmetmişdir, öyleyse sâlike düşen rızâ ve teslîmiyyetdir.
Bu yola girenler bilmelidir ki, tam bir rızâ ve teslîmiyyet hâli meydana gelmeden sâlik tevhîdin hakîkatine ermiş olmaz. Mâdem ki her fiilin hâlıkı Allah'dır ve mâdem ki Allah böyle hükmetmişdir, öyleyse sâlike düşen rızâ ve teslîmiyyetdir.
Kalbin nefsin tenin cânın
Döndür Hakk'a külli yönün
Hilâfı olursa bunun
Tevhîdi yetmez kişinin
Tevhîdin sırrına ermek için, hem bedenen, hem rûhen, hem kalben Hakk'a yönelmek lâzımdır. Bunlardan biri eksik olursa îmân kemâle gelmez.
Tevhîdin sırrına ermek için, hem bedenen, hem rûhen, hem kalben Hakk'a yönelmek lâzımdır. Bunlardan biri eksik olursa îmân kemâle gelmez.
Ne kadar 'âmil olursan
Ma'nâda hâmil olursan
İnsân-ı kâmil olursan
Tevhîdi yetmez kişinin
İnsan ne kadar hayırlı amellerle âmil olur ve bu amellerin ma'nâlarını da ne kadar üstünde taşırsa yani kendisien mâl edebilirse işte o kadar kâmil olur. Yani tevhîd kuru lafla olmaz, onun ma'nâsıyla yaşamak gerekir.
İnsan ne kadar hayırlı amellerle âmil olur ve bu amellerin ma'nâlarını da ne kadar üstünde taşırsa yani kendisien mâl edebilirse işte o kadar kâmil olur. Yani tevhîd kuru lafla olmaz, onun ma'nâsıyla yaşamak gerekir.
Ümmî Sinân bu sözü kes
Gayrıya eyleme heves
Hatm olmayınca nefes
Tevhîdi yetmez kişinin
Tevhîdin hakîkatini en kestirme yoldan şöyle ifâde edebiliriz. Tevhîd, "lâ" silgisi ile Hakk'dan gayrı ne varsa hepsini silmek ve "illallah" kalemi ile Hakk'ın vahdâniyyetini imzâ etmekdir.
Tevhîdin hakîkatini en kestirme yoldan şöyle ifâde edebiliriz. Tevhîd, "lâ" silgisi ile Hakk'dan gayrı ne varsa hepsini silmek ve "illallah" kalemi ile Hakk'ın vahdâniyyetini imzâ etmekdir.
Elmalılı Ümmî Sinân
Kuddise Sırruh