Tezkiretü'l-Evliyâ - Ferîdüddîn Attâr
25 Ekim 2020 tarihinde yayınlanmıştır.
Tezkiretü'l-Evliyâ, en meşhûr tabakât kitâblarından biridir. Ferîdüddîn Attâr Hazretleri, bu eserinde yetmiş kadar büyük velînin menkıbelerini toplamışdır. Eserde sözleri ve menkıbeleri zikredilen büyük velîlerden bazıları şunlardır :
İmâm-ı Cafer-i Sâdık, Üveys el-Karanî, Rabîatü'l-Adeviyye, Hasan-ı Basrî, Mâlik bin Dinar, Zünnûn-ı Mısrî, Bişr-i Hafî, İbrahim bin Edhem, Bayezid-i Bestâmî, Abdullah ibn Mübârek, Süfyân-ı Sevrî, Şakîk-i Belhî, İmâm-ı A'zam Ebû Hanîfe, İmâm-ı Şâfiî, İmâm-ı Hanbelî, Habîb-i Acemî, Dâvûd-i Tâî, Marûf-i Kerhî, Süreyr-i Sakatî, Cüneyd-i Bağdâdî, Hamdûn-ı Kassar, Yahyâ bin Muaz, Ebu Osman Mekkî, Hâris-i Muhâsibî, İbn Atâ, Semmûn-i Âşık, Hallâc-ı Mansûr.
Eserin kaynakları arasında Kuşeyrî'nin Risâle'si ile Hucvirî'nin Keşfü'l-Mahcûb'u da vardır. Eserin aslı Farsçadır. Türkçe'ye defalarca tercüme edilmiş, matbaadan önce yazma nüshalar hâlinde çoğaltılmış, matbaadan sonra da defalarca yayınlanmışdır. İlk tercümeler, Eski Anadolu Türkçesi ile yapılmışdır. Bunlardan bazılarının mütercimleri belli bazılarının değildir. Bilinen mütercimler arasında Ahmed-i Dâî, Ali Rızâ Karahisârî, İbrâhim bin Bâyezîd, Mustafa Hemedânî ve Sinan Paşa'yı sayabilirizi. Sinan Paşa'nın tercümesi çok kıymetlidir ve vaktiyle Kültür Bakanlığı tarafından yayınlanmışdır. Mütercimleri belli olmayan tercümelerden biri de Mehmed Zâhid Kotku Hazretleri tarafından bazı ilâveler yapılarak yayınlanmışdır. Sonradan digital ortama da taşınan bu yayına şu bağlantıdan erişebilirsiniz. Bilebildiğim kadarıyla eserin son tercümesi, Süleyman Uludağ tarafından yapılmışdır.
Eserin yazılış maksadına ve faydalarına da biraz değinelim. Birincisi, "sâlihlerin anıldığı yere rahmet iner" fehvâsınca, evliyâullahın menâkıbını okumak her hâl ü kârda rahmete vesîledir. İkincisi, tasavvuf bir hâl ilmi olduğu için onu öğrenmenin en iyi yolu, hâl ehlinin ahvâlini bilmekdir ki bu da menkıbelerle olur. Üçüncüsü, velîler, ayna gibidir, onlara bakan kendisindeki kusurları görür. Dördüncüsü, evliyâullaha özenip onlar gibi olmak isteyenlere menâkıblar rehberlik eder. Beşincisi, evliyâullahın sözleri hikmet doludur, onların sözlerini kendine rehber edinen kişi, iki cihân saâdetine nâil olur. Altıncısı, büyük velîleri anmak, insana Allah'ı hatırlatır ki bu da hiç şübhesiz bir nevi zikirdir.