Yedi Başlı Nefs-i Emmâre Canavarı

Sôfiyye lisânında nefs, yedi başlı ejderhâ ile remz edilir. Neden? Çünkü nefsin yedi kötü sıfatı vardır ki her biri bir ejderhâ gibidir, baş etmesi gâyetle güçdür. Bütün günahlar, bütün fenâlıklar, hep bu kötü sıfatlardan kaynaklanır. Cehennemin yedi kapısı da bu yedi sıfata karşılıkdır. Bunlar kibir, riyâ, hased, gadab, ucub, hubb-i mâl ve hubb-i câhdır.

Hazret-i Mevlânâ Mesnevî-i Şerîf'de put ile nefsi mukâyese ederek buyuruyorlar ki :

Putların anası, sizin nefs putunuzdur. Çünkü diğer putlar yılansa, nefs putu ejderhadır. Nefs, demir ve taşdır, put ise kıvılcım. Kıvılcım su ile sakinleşir. Taş ve demir su ile sakinleşir mi? İnsan bu ikisiyle nasıl emniyyetde olur? Put, testide gizlenmiş çamurlu sudur, nefsi, bu çamurlu suyun kaynağı bil. O yontulmuş put kara sel gibidir, putçu nefs de kanal üzerindeki bir kaynak. Bir taş parçası yüz testiyi kırar ama kaynağın suyunu durmadan akıtır. Put kırmak kolaydır, pek kolay, nefsi kolay görmek ise câhillikdir, câhillik. Ey oğul, eğer nefsin sûretini arıyorsan yedi kapılı cehennem kıssasını oku. Nefsin her nefesde bir hîlesi vardır, her hîlesinde yüzlerce Firavun ve yandaşları batıp boğulmuşdur. Mûsâ'nın Allah'ına kaç, Mûsâ'ya kaç, firavunluk edip de îmân suyunu dökme. Kardeşim, elini Ehad'e ve Ahmed’e uzat, beden Ebû Cehl'inden kurtul.

Mûsâ aleyhisselâmın asâsının ejder sûretinde görünmesi de Firavun'un nefs-i emmâresine işâretdir. Yani Firavun, asâ-yı Mûsâ'da kendi nefsini müşâhede etmişdir. Nasıl ki Mûsâ aleyhisselâm, asâsı ile Firavun'un saltanatını mahvetdiyse, sâlikin nefs-i emmâresi de mürşidinin terbiyesi altında mahv olur. Mahvolur derken, nefsi yok olmaz, nefsin kötü sıfatları iyi sıfatlara münkalib olur, dönüşür. Ne gibi? Meselâ mezmûm olan kibir yerine mütekkebire karşı kibirlenmek gibi. Şirk-i hafî olan ve Allah'ın hiç sevmediği riyâ yerine halka örnek olmak için alenî hayır yapmak gibi. Allah'ın sevmediği gadab yerine Allah için kızmak, Allah için buğzetmek gibi. Kötü olan ucub yerine tahdîs-i nimet olarak Hakk'ın kendisine bahşetdiği lutufları saymak gibi. Mal sevgisi nefs için olursa kötüdür, mezmûmdur fakat malı Allah yoluna sarfetmek iyidir, memdûhdur, bunun gibi. Yine makâm sevmek mezmûmdur fakat kullara hizmet için, adâleti tesîs etmek için, bir makâma tâlib olmak memdûhdur. Yûsuf aleyhisselâmın kendisini medh ederek büyük bir makâma tâlib olması bunun güzel bir delîlidir. 

Dikkat ederseniz yılanın şöyle bir özelliği de vardır. Yılan soğukda donar, hareket etmez, uyuşur, uyur. Nefs-i emmâre de böyledir. Fakîrlik, zayıflık, âcizlik, hastalık gibi sebebler nefs-i emmârenin uykuya yatmasına sebeb olur. Dışardan bakanlar o kimseyi sâlih, sâlim, iyi bir insan zannederler. Halbuki içinde uyuyan bir canavar vardır. Mürşid-i Azîzim Muzaffer Efendi Hazretleri bu husûsa işâret ederek şöyle buyurdular : 

Yılan sabahleyin, soğuk zamanda donar. Senin de benim de paramız olmadığı vakitde yâhud makâmımızda atıldığımız, dûr olduğumuz vakitde, nefsimiz yılan gibi donmuşdur. Bakarsın sofulaşır adam, hep câmide cemâatde filan. Dünyâ metâı eline geçdi mi, yılanın belini güneş ısıtmaya başladı demekdir. Para, kasa, kese, rütbe, güneşin harâreti gibidir. Ne yapar? Güneş yılanın belini ısıtdı mı, bir de bakarsın ki o senin uyuşmuş, sofu görünen nefs-i emmâren, en zâlim adam olabilir. Ben nice fakîrken câmiye gelen, kıçında yamalı pantalon varken câmiye gelen, bir müddet sonra Cenâb-ı Hakk'ın nimetine müstağrak olup da, yüzünü Hakk'dan döndüren, yâhud câmiden tard olan adamlar gördüm.

www.muzafferozak.com