Zikir Âdâbı
26 Mayıs 2024 tarihinde yayınlanmıştır.
İsmâil Hakkı Bursevî Hazretleri zikrin şartları hakkında buyuruyorlar ki :
Mal'ûm ola ki zikrullahdan mukaddem beş şart vardır. Ve hâl-i zikirde on iki şart vardır. Zikirden fâriğ oldukdan sonra üç şart vardır.
Beş şartın evvelkisi tevbedir. Tevbenin hakîkâti odur ki, kişi günahlarına ve kusûrlarına nâdim oldukdan sonra kavlen ve fiilen ve irâdeten mâlâyaniyi terketmekdir. İkincisi gusul veyâ abdestdir. Üçüncüsü sükût ve sükûndur. Dördüncüsü zikre şurû'u indinde şeyhinin himmetini kalbi ile istimdâd etmekdir. Beşincisi şeyhinden eylediği istimdâdı Peygamber'den bilmekdir. Zîrâ kişinin şeyhi nâib-i Resûlullah'dır.
On iki şartın evvelkisi, mekân-ı tâhir üzere kıbleye karşı teşehhüdde oturur gibi oturmakdır. Yâhud bağdaş kurup oturmakdır. İkincisi, ellerini uylukları üzerine koymakdır, kemâ fi't-teşehhüd. Üçüncüsü, buhûr ve ûd misilli râyiha ile meclisi tervîh etmekdir. Zîrâ mecâlis-i zikr, melâikeden ve cinlerin mü'minlerinden hâlî olmaz. Ve râyiha-i tayyibe onların gıdâsıdır. Dördüncüsü, eğer mümkünse pâk libâs giymekdir. Beşincisi, eğer mümkünse, hâl-i zikrde karanlık mahal ihtiyâr etmekdir. Zîrâ böyle etmekde huzûr-ı kalb vardır. Altıncısı, huzûr-ı kalb hâsıl olmak için gözlerini yummakdır. Yedincisi, şeyhinin hayâlini göz önünde tahayyül etmekdir. Ve bu edeb, inde'l-meşâyih âdâbın müekkedlerindendir. Sekizincisi, sadakat üzere tâlib-i Hakk olmakdır. Sadakat dediğimiz, sâlikin gizli âlemi ve âşikâre âlemi kendi ilminde müsâvî olmakdır. Yani riyâdan sakınıp her hâlde Hakk Teâlâ'dan korkmakdır. Dokuzuncusu, amelini pâk edip talebinde ihlâs üzere olmakdır. Onuncusu, tazîm üzere Kelime-i Tevhîd zikrini ihtiyâr etmekdir. On birincisi, her bir kerre "Lâilâheillallah" dedikçe, manâsını mülâhaza eyleye. On ikincisi, mâsivâyı kalbinden nefy edip Hakk'dan gayrı mevcûd-i hakîkî olmadığını bilmekdir.
Bade'z-zikr olan üç şartın evvelkisi, vakt-i sükûtda huşû' ile sükût etmekdir. İkincisi, nefsini kavî düşman bilip kerrât ile zemmetmekdir. Zîrâ zemm-i mezkûr kalbi ve basîreti tenvîr ve hicâbları ref' ve havâtır-ı nefsâniyye ve şeytâniyyeyi kat'da esra'dır. Üçüncüsü, su içmemekdir.
Zikrullahın tesîrli olması, sâliki maksada süratle eriştirmesi için bazı şartlara dikkat edilmesi lâzımdır. Ehlullah hazerâtı zikrullahdan evvel, zikir esnâsında ve zikirden sonra nelere dikkat edilmesi gerektiğini şöyle beyân buyurmuşlardır.Zikirden öncekilerin ilki tövbedir. Tövbe kişinin işlediği günahlardan ve kusurlardan pişmânlık duyması ve bir daha onları yapmamak üzere azmetmesidir. İkincisi gusül ve abdestdir. Üçüncüsü susmak ve sâkin olmakdır. Dördüncüsü şeyhinden yardım istemekdir. Beşincisi şeyhinden istediği yardımın Resûl-i Ekrem Efendimizden geldiğini bilmekdir. Zîrâ şeyh Hazret-i Peygamber'in vekîlidir.
Zikir esnâsında dikkat edilmesi gerekenlere gelince. Birincisi, kıbleye doğru ve diz üstü yâhud bağdaş kurarak oturmak. İkincisi, elleri namazdaki gibi diz üstüne üstüne koymak. Üçüncüsü mekânı güzel koku ile kokulamak. Dördüncüsü, temiz elbise giymek. Beşinci ve altıncısı, kalb huzûrunu temin için karanlık bir yerde bulunmak ve gözlerini kapamak. Yedincisi, şeyhinin hayâlini gözönünde bulundurmak. Sekizinci ve dokuzuncu şartlar, taleb-i Hakk'da sıdk ve ihlâs. Onuncu ve on birinci şartlar, zikri tazîm ile yapmak ve esmânın manâsını mülâhaza etmek. On ikinci şart ise, mâsivâyı kalbden nefy etmekdir.Zikirden sonraki şartlardan biri, huşû ile sükût etmekdir. İkincisi, nefsi en büyük düşman bilip zemmetmekdir. Üçüncüsü su içmemekdir.